પ્રિયની પ્રતીક્ષામાં..

 

હંસના મના હૈ..

 

પ્રિયની પ્રતીક્ષામાં…

હે પ્રિય,

આંખમાં આવકારનું આંજણ આંજી, હૈયામાં આસ્થાનો દીપ જલાવી,મેઘની રાહ જોતા ચાતકની જેમ હું તારી પ્રતીક્ષા કરી રહી છું. પ્રિય,તું આવીશને? તારા ઇંતજારમાં નયનો બિછાવી,તારા પુનિત પદરવ સાંભળવા મારા કાન જ નહીં, મારા અસ્તિત્વનો પ્રત્યેક અણુ અધીર બની ગયો છે.મારી આશાભરી આંખો રસ્તા પર દૂર દૂર સુધી દોડતી રહે છે. તારી એક ઝાંખી કરવા માટે હું જલ બિન મછલીની જેમ તડપી રહી છું.તારી ફકત તારી જ પ્રતીક્ષામાં જન્મજન્માંતરથી હું ઝૂરતી રહી છું તારા માટે જ. પ્રિય, તારા માટે જ…

હે પ્રિય, તારા વિરહમાં, તારી પ્રતીક્ષા કરતા કરતા  મેં અનેક કાવ્યો લખી નાખ્યા. જેના કરૂણરસથી દ્રવિત થઇને ભીની થયેલ આંખો વડે કડક વિવેચકોને પણ તે કાવ્યોના વખાણ લખવા પડયા.  કદાચ ટૂંક સમયમાં એ પ્રતીક્ષા કાવ્યનો એકાદ સંગ્રહ પણ થઇ જાય અને તેને બે– ચાર નાના મોટા એવોર્ડ મળવાની શકયતા પણ નકારી શકાય નહીં.  જોકે એમ તો સમયાંતરે તારા અદભૂત  મિલનનું સન્નિધ્ય પણ મને મળતું જ  રહે છે. તેનો મારે સહર્ષ સ્વીકાર કરવો જ રહ્યો.  મિલન પછી વિરહ અને ઇંતજાર…પ્રતીક્ષાના આ અગાધ મહાસાગરમાં હું વારાફરતી હિલોળા લેતી રહુ છું.

હે પ્રિય,તારું મિલન મને પરમ આનંદની અનુભૂતિ કરાવે છે.આનંદરસના એ મોજા પર સવાર થઇને મારી ઉર્મિઓ છલકતી રહે છે.  દૂર દૂરથી તારા દર્શનની ઝાંખી થતા  જ  હું ગાઇ ઉઠું છું.

 આને સે ઉસકે આઇ બહાર, જાને સે ઉસકી જાયે બહાર.. બડી મસ્તાની હૈ મેરી મહેબૂબા..મેરી જિંદગાની હૈ મેરી મહેબૂબા..આવું કોઇ ગીત પણ હું ગણગણી ઉઠું છું. આમ જીવનના અદભૂત આનંદરસનું પાન કરાવવા બદલ હે પ્રિય,હું તારી ઓશિંગણ છું.

હે પ્રિય, તો કયારેક અચાનક તું તારા  અણધાર્યા, આકસ્મિક, અણચિંતવ્યા વિરહથી મને કરૂણરસના ઘેરા મહાસાગરમાં ડૂબાડી , જીવનના સૌથી અમૂલ્ય રસ, કરૂણ રસનો પરિચય, અનુભવ કરાવી આપે છે.

( અલબત્ત એ કરૂણ રસ પછી રૌદ્ર રૂપ ધારણ કરીને ઘરના અન્ય સભ્યોને  રૌદ્ર રસનો અનુભવ કરાવી જાય  એ અલગ વાત છે. )

બાકી દરિયામાં યે ભરતી ઓટ છે, તો માનવજીવનમાં મિલનના માધુર્ય પછી વિરહની વેદના હોય જ ને? એ મહાન વેદના સાથે કાયમનો અતૂટ નાતો બંધાવી આપવા માટે હે પ્રિય,હું તારી ભવોભવની ઋણી છું ને રહીશ..અને વિરહની મારી ગઝલો તો હવે વિશ્વમાં પ્રખ્યાત થવા માંડી છે.શુધ્ધ વેદનાની શાહીમાં ઝબોળાઇને લખાયેલ એ કાવ્યોમાંથી ટપકતા કરૂણરસથી ભલભલા કઠોર હ્રદયો મીણની જેમ પીગળી ગયા છે.હે પ્રિય,આ માટે હું તારો આભાર ન માનું એટલી કૃતઘ્ન..કે નિર્દય તો હું ન જ થઇ શકું ને?

અને મિલન અને વિરહ વચ્ચે વહેતી પરમ ઇંતજાર…પ્રતીક્ષાની પુનિત ..પરમ પળોનું તો કહેવું જ શું ? કોઇએ કહ્યું છે કે

 ”પ્રાપ્તિ કરતા પ્રયત્નનો આનંદ વધુ હોય છે…”  જોકે મને તો એ કયારેય સાચું નથી લાગ્યું. તારી પ્રાપ્તિનો જે અદભૂત આનંદ છે એ હું કેમેય જતો કરી શકું તેમ નથી જ.

પણ પ્રિય, મારી તને એક જ વિનંતિ છે…આજીજી છે કે પ્રતીક્ષાની આ પળો મહેરબાની કરી હવે બહુ લંબાવીશ નહીં. મારી ધીરજનો..દોર ,આશાનો તંતુ, પતંગની જેમ કપાઇ જાય, તૂટી જાય, બટકી જાય..એ પહેલા હે પ્રિય,તું આવીશને ? મારાથી તારો વિરહ હવે સહન નથી થતો…નથી થતો…

પ્રતીક્ષાની આ પળો મને પરમની સમીપે પણ લઇ જાય છે એની ના નહીં.તારી પ્રતીક્ષામાં મારા બે હાથ અનાયાસે ઇશ્વરને જોડાઇ જાય છે. આ રીતે જીવનના બીજા એક અમૂલ્ય રસ..ભક્તિરસનો પણ તેં મને લાભ આપ્યો છે.
જોકે ભગવાનના દર્શન કરતીવખતે પણ મારા મનમાં તો તારું જ રટણ હોય છે..એનો સ્વીકાર મારે ખાનગી ધોરણે પણ કરવો જ રહ્યો.

હે પ્રિય, તારો ઇંતજાર કરતી હું અનિમેષ નયને આવતી જતી દરેક વ્યક્તિને નીરખી રહું છું.કાલિદાસના કયા મેઘ સાથે હું તને સંદેશો પાઠવું ? એ યે મને સૂઝતું નથી. આવતી જતી દરેક વ્યક્તિમાં તારા દર્શન કરવાની મને તડપ જાગે છે. મારા અસ્તિત્વનો પ્રત્યેક અણુ  તીવ્ર આતુરતાથી તને ઝંખી રહે છે.

હે પ્રિય તું આમ કઠોર શા માટે થાય છે ? તારી ઉપર ગુસ્સો કરવાની મારી હિંમત કે શક્તિ નથી જ. અને મારી આ મજબૂરી  તું બરાબર જાણે છે, સમજે છે. પ્રિય,  તું ખૂબ સારી રીતે જાણે છે કે તારા વિના મારી જીવનનાવ સરળતાથી આગળ ચાલી શકે તેમ નથી જ.

પણ હે પ્રિય,મારા આ મજબૂર પ્રેમથી મગરૂર થઇને એનો તું ગેરલાભ ન ઉઠાવીશ. તારી દરેક શરત મને મંજૂર છે. મને તારાવિના નહીં ચાલે એનો આજે  હું  અહીં જાહેરમાં સ્વીકાર કરું છું. આ મિથ્યા જગતમાં તારા વિના મારે બધું જ મિથ્યા છે.  

“ તારા વિના મને જગ લાગે ખારો રે….” મીરાબાઇની જેમ હું યે આ ગાઇ શકું તેમ છું.

તારો વિરહ મને જેટલી અપસેટ કરી નાખે છે. તેટલુ અપસેટ બીજુ કોઇ કરી શકતું નથી. તારા વિરહનો પ્રતાપ મારા જીવનની એક એક ક્ષણમાં સંકળાયેલ છે,તાણાવાણાની જેમ વણાયેલ છે.હું બધું યે સહન કરી શકુ છુ. જો એક તારો સાથ મળે તો….

”બાકી તો યે દુનિયા અગર મિલ ભી જાયે તો કયા ?”

ના,ના, હે પ્રિય, હવે ઇંતજાર સહન નથી થતો. અને

“ઇંતજારકે એક એક પલકા બદલા લૂંગી”

એમ પણ હું નથી કહી શકતી.પ્રેમમાં બદલાની ભાવના તો પામર લોકો રાખે.  એવો કુવિચાર મારા દિલમાં કેમ પ્રવેશે?

 

(  જોકે અનેક કુવિચારો પ્રવેશે તો છે પણ છતાં  કંઇ કરી શકું તેમ નથી..)

 

પણ હે પ્રિય, હવે તું મને વધુ તડપાવીશ નહીં. જીવનના ઘણા રસોનો વારંવાર અનુભવ કરાવવા બદલ હું તારી ઋણી છું ને રહીશ. લાગણીઓના લાખ લબાચાથી લથપથ થયેલી  હું અત્યારે, આ પળે પણ તારી પ્રતીક્ષામાં તરફડી રહી છું. જળ વિનાની માછલીની જેમ ટળવળી રહી છું તારા વિરહમાં તારા પરનો ગુસ્સો ઘરની દરેક વ્યક્તિ પર અનાયાસે મારાથી નીકળી જાય છે. તારી ગેરહાજરીમાં મારા રૌદ્રરૂપના દર્શન ઘરમાં બધાને થાય છે. માટે હે પ્રિય,મને આમ તું વિરહવેદનામાં તડપાવીશ નહીં.કવિવર ટાગોરની પરમને પામવાની જે ઝંખના ગીંતાજલિમાં વ્યકત થઇ છે.એટલી જ ઉત્કટતા..પ્રબળ ઝંખના હું તારા માટે અનુભવી રહી છું.

તારા માટેના મારા પ્રેમના પુરાવા તો મારા ઘરની દરેક વ્યક્તિ આસાનીથી આપી શકશે.

પ્રિય, તો હવે તો તું મને તડપાવીશ નહી ને? પ્લીઝ…

”એક તું ના મિલી..સારી દુનિયા મિલે ભી તો ક્યા હૈ?” દુનિયા તો મારી પાસે છે..જરૂર છે ફકત તારી અને માત્ર તારી જ. કયારેક કયારેક તું તારી ઝલક દેખાડી જાય છે અને એ દિવસ મારા માટે ઉત્સવ બની જાય છે. કેમકે સામાન્ય રીતે દિવાળ, હોળી કે કોઇ પણ ઉત્સવ, તહેવારમાં તારા દર્શન દુર્લભ જ હોય છે. અને તારા વિના મારો દરેક તહેવાર વાંઝિયો બની જાય છે. એની શું તને જાણ નથી ? તારું આવવું, તારું દેખાવું એ મારે માટે અવસર બની રહે છે. મારે માટે તો  તારી ઉપસ્થિતિ એ જ પરમ ઉત્સવનું ટાણુ.  એ જ મારો તહેવાર.  બાકી પ્રિય,તારા વિનાના ઉત્સવો મને હમેશા ફિક્કા જ લાગ્યા છે. (અને બીજાને પણ ફિક્કા લગાડયા છે..એ જુદી વાત છે.)

આ વિનંતિ…આજીજી હું હમેશા તને કરતી રહી છું.

”અરજી અમારી સુણજો પિયુજી….,આવજે તું મારા ધામમાં…”

પણ રે નિર્દય ,મારી અરજી તે હમેશા નિષ્ઠુર બનીને ફગાવી છે..

”દુનિયા રૂઠે તો ભલે રૂઠે,પણ તું ના રૂઠીશ મારા પ્રિય…” આ ક્ષણે પણ હું એ ગીત ગાતી તારા આવવાની દિશામાં નજર નાખતી બેઠી છું. મનમાં આશંકાનો ઓથાર છે.આજે તો તું આવીશ ને ?

અરે, મારી પ્રાર્થના ફળી કે? દૂરદૂરથી તારી ઝાંખી મને થઇ રહી છે.તારા પદરવને હું આટલે દૂરથી યે ઓળખી લઉ છું. મને તારા ભણકારા સંભળાઇ રહ્યા છે…ઓહ.. આખરે તું આવી. મારી અરજી સ્વીકારાઇ…અને તું આવી. બસ બસ હવે આ આનંદના અતિરેકમાં મારાથી આગળ નહી લખી શકાય.

આજ મારે આંગણે પધારશે મા ચંપાવાળી.. એ મારા વાલાજી આવ્યાની વધામણી રે…

એના દર્શન માત્રથી હરખાતું હૈયુ  કેવું કેવું ગાઇ ઉઠયું છે નહીં ?

હાશ ! દોસ્તો, અંતે મારી કામવાળી બાઇ, મારી એકની એક કામવાળી.. ચંપા આવી ખરી !

 

આજ મારે આંગણે સોનાનો સૂરજ ઉગ્યો ખરો.  વધામણા..વધામણા. એને ચોખાથી વધાવું કે કંકુના છાંટણાં છંટાવું ?

મિત્રો,તમે તો એની પ્રતીક્ષા કરતા કરતા આ નથી વાંચી રહ્યા ને?

દોસ્તો, ચિંતા ન કરશો..જે આ લેખ બે વાર વાંચશે તે સૌને મને ફળ્યા તેમ  જરૂર ફળશે.

 

 

નવા વરસની સંગીત સંધ્યા..

મિત્રો, 31 ડીસેમ્બર નજીક આવે છે ત્યારે મને યાદ આવે છે..ગયા વરસની અમારી સંગીત સંધ્યા.આજે અહીં આપ કોઇને એમાંથી પ્રેરણા મળે એ માટે અહીં એ રજૂ
કરું છું.આ વખતનો પ્રોગ્રામ હજુ હવે નક્કી કરીશું.

31 ડીસેમ્બરની અમારી સંગીત સંધ્યા….

31 ડીસેમ્બર..2015 ની અંતિમ સંધ્યાએ અમારા કમનશીબે કે કોઇના સદનશીબે એ ખાત્રીપૂર્વક કહી શકાય તેમ નથી. પરંતુ અમારી બધી બહેનપણીઓની પતિદેવો બહારગામ હતા…એ હકીકત હતી..(એમ ન કહેતા હો કે એ તો એ લોકોએ તમારાથી દૂર રહેવા, પાર્ટીની સાચી મજા માણવા આ પ્લાન જાણી જોઇને ગોઠવ્યો હતો. આ વાત સાચી હોય તો યે જાહેરમાં એનો સ્વીકાર થોડો કરાય?) હા.તો વરસના અંતિમ દિવસે..અમે બધી બહેનપણીઓ એકલી હતી..તેથી મીરાના સૂચનથી બધાએ મીરાને ત્યાં ભેગા થવાનું નક્કી કર્યું..કે ચાલો..બધા સાથે કંઇ ખાશું પીશું..(પીશું..એટલે આડુ અવળુ નહીં સમજવાનું હો)..ગીતો ગાશું..અને બાર વાગ્યે એકબીજાને શુભેચ્છા આપી છૂટા પડશું.
અને એ અંતિમ સાંજે…(જીવનની અંતિમ સાંજ નહીં હો…બાપા…હજુ …વીસે વાન પણ નથી આવ્યો…સ્ત્રીની ઉમર એમ કંઇ જલ્દી થોડી વધે છે?)31ડીસેમ્બરે અમારી સંગીત સંધ્યાની શુભ શરૂઆત થઇ.

મીરાને ત્યાં બધા ભેગાથયા…અને વાતો કરતા કરતા આનંદથી જમ્યા…છોકરાઓને પણ સાથે મજા આવી ગઇ.જમીને બાળકોએ અંદર પોતાની રમતો ચાલુ કરી.
અને અમે સૌ બહારના ઓરડામાં નિરાંતે બેઠા. કે હવે ગીતોની મહેફિલ શરૂ કરીએ.સૌ પ્રથમ બધાએ મીરાને આગ્રહ કર્યો…કે શરૂઆત યજમાનથી થવી જોઇએ.
તો મીરા કહે,”ના,હોં..! હું તો છેલ્લે નિરાંતે ગાઇશ. તમે બધા શરૂ કરો. આમેય હું આજે બધી વ્યવસ્થા કરવામાં હતી તે થોડી થાકી ગઇ છું.અને…….

હજુ તો મીરા વાકય પૂરું કરે તે પહેલાં જ નીપાને થોડું ખરાબ લાગી ગયું. આમ પણ તે હતી આખાબોલી.
તરત બોલી ઉઠી,”અમને બધાને ખબર છે..તેં વ્યવસ્થા કરી છે એ માટે ગાજવાની કોઇ જરૂર નથી.આ તો તેં તારા ઘરનું કહ્યું એટલે અહીં રાખ્યું. બાકી મને તો મારે ઘેર જ રાખવાની ઇચ્છા હતી.( તે સિફતથી એ ભૂલી ગઇ કે તેણે તો પહેલા જ કહી દીધું હતું કે આ વખતે મને મારે ઘેર ફાવે તેમ નથી. )
મીરાએ સફાઇ આપતા કહ્યું,
”મારો કહેવાનો અર્થ એ નહોતો. હું તો જસ્ટ કહેતી હતી કે..”
ત્યાં જ બટકબોલી પાયલ વચ્ચે જ બોલી ઉઠી…”કોઇ તારે ઘેર કંઇ પરાણે નથી આવ્યું…ખાવાની અહીં કોને પડી છે?આ તો એ બહાને બધા સાથે મળીએ અને આનંદ કરીએ. બાકી કોઇ કોઇને ઘેર આવવા નવરું યે નથી. ખવડાવીને પછી આમ સંભળાવવું એ સારું ન કહેવાય…”
શ્રેયા બોલી,”પાયલની વાત સાવ સાચી છે.મેં આજ દિવસ સુધી સૌથી વધારે વાર બધાને મારે ઘેર જમાડયા છે,પણ હું કયારેય કંઇ બોલી?”
”તે અત્યારે યે ન બોલી હોત તો વધારે સારું થાત.આમ કહીને બોલી તો લીધું. અને પાછી રાજાની કુંવરીની જેમ કહેશે…હું તો બોઇ યે નથી ને ચાઇયે નથી…. “
હવે આ ચક્કર ગમે તેમ કરીને પૂરુ કરવાની જવાબદારી તો આખરે યજમાનની જ એટલે કે મીરાની જ કહેવાય ને?તેને મનમાં તો થયું કે મેં કયાં આ બધાને ભેગા કર્યા. આ બધીઓ પતિદેવ સાથે હોય ત્યારે જ અને તો જ મૂંગી રહીને સભ્યતાથી સીધી ચાલે. નહીંતર ઓરીજીનલ રૂપ આવી જ જાય. હું કયાં વળી એક વાકય બોલી ? અને આઆખી રામાયણ કે મહાભારત ઉભુ કર્યું ? આના કરતાં તો એક લાઇન ગાઇ લીધી હોત તો સારું થાત.
આમ વિચારતી બિચારી મીરાએ વાત આગળ ન વધે એ પોતાની જવાબદારી સમજીને કહ્યું,
”સોરી. તમને કોઇને એવું લાગ્યું હોય તો. પણ મારો એવો કોઇ ઇરાદો નહોતો.
પછી તો આ સોરી પર ખાસ્સી ચર્ચા ચાલી..”અમે કંઇ તને સોરી કહેવાનું નહોતું કહ્યું. આ તો જરા જે સાચું લાગ્યું તે કહી દીધું…” અંતે પાયલને વળી સદબુધ્ધિ આવી.
ખેર! ચાલો જે થવાનું હતું તે થઇ ગયું.મન મોટું રાખી જવા દો બધા. ચાલો.હું જ ગાવાની શરૂઆત કરું છું. આ બધી લપમાં જ 11 તો વાગી ગયા.
અને પાયલે શરૂ કર્યું..
”દુનિયામેં હમ આયે હૈં તો જીના હી પડેગા…
જીવન હૈં અગર ઝહર તો પીના હી પડેગા…”
ખ્યાતિથી ન રહેવાયું,

”અરે, આ નવા વરસની શરૂઆતમાં આવા મરસિયા કયાં ચાલુ કર્યા?” શ્રેયા
”હવે ડાહી થયા વિના તું બીજુ સારું ગા. બસ?”
ખ્યાતિ..
”આજે મારું ગળુ જરા ખરાબ છે. આજે મારાથી બહુ સારું નહીં ગવાય…”કહી તેણે બે, ચાર ખોંખારા ખાધા. પાયલ..
”એ બધી પ્રસ્તાવનાની બધાને ખબર છે. પછી ધીમેથી ઉમેર્યુ. ”આમેય કે’દિ સારું ગવાય છે?”
આ તો બધાને ગાતા પહેલા આવું કંઇક બોલવાની આદત હોય છે. થોડું માન ખાઇને પછી જ બે લાઇન ગાવાની શરૂઆત કરશે. અરે,ભાઇ અહીં બધાને ખબર છે કે અહીં કોઇ હરિફાઇ નથી. અને આપણે બધા એકબીજાને સારી રીતે ઓળખીએ છીએ.
આગળ ચર્ચા ચાલે તે પહેલા નીપાએ ચાલુ કર્યું…
”હમ થે જીનકે સહારે,વો હુએ ના હમારે…”
પાયલે પૂરુ કર્યું, ડૂબી જબ દિલકી નૈયા,પતિદેવ નહીં થે હમારે…”
હજુ આગળ સંગીત સંધ્યા ચાલે તે પહેલાં જ ઘડિયાળમાં 12 ના ટકોરા પડયા..(કદાચ આ સંઘ કાશીએ નહીં પહોંચે. તેની તેને યે સમજ પડી ગઇ હશે તેથી જલ્દી જલ્દી બાર વગાડી દેવામાં જ મજા છે..નહીંતર અહીં કોઇના બાર વાગી જશે…)
ઓહ..! બાર વાગી ગયા. નવા વરસની શુભ શરૂઆત થઇ ગઇ.
અને મીરાએ “”જનગણમન” શરૂ કર્યું.
હાશ ! નવા વરસની અમારી સંગીત સંધ્યા હેમખેમ પૂરી થઇ.

આવતે વરસે કોને ત્યાં રાખીશું આ મહેફિલ?
અલબત્ત અંદર બાળકોએ તો ખૂબ મજા મસ્તી કર્યાં હતાં. ખૂબ રમ્યા હતાં. કોઇ આડી અવળી લપ સિવાય.

નવા વરસના શુભ સંકલ્પો..

અત્તરકયારી…

                                                                        હાસ્યં શરણં ગચ્છામિ..

હાસ્યં બ્રહ્મા, હાસ્યં વિષ્ણુ, હાસ્યં દેવો મહેશ્વર:

હાસ્યં સાક્ષાત્ પરબ્રહ્મ તસ્મૈ શ્રી હાસ્યાય નમ:

 

જીવનમાં હાસ્યના મહત્વથી આપણે કોઇ અજાણ નથી.હસતા ચહેરા સૌને જોવા ગમે છે.  લાફટર ઇઝ ધ બેસ્ટ મેડીસીન એવું અમસ્તું નથી કહેવાયું.હાસ્યના અનેક ફાયદાને લીધે જ આજકાલ ઠેર ઠેર લાફીંગ કલબ ચાલે છે.જયાં સૌ સાથે મળીને ખડખડાટ હસવાની કસરત કરે છે.

નવા વરસની શરૂઆત હાસ્યથી થાય એનાથી વધારે રૂડું બીજું શું હોઇ શકે ?  આપ સૌના ચહેરા હમેશા હાસ્યથી ઝગમગતા રહે એવી હાર્દ્કિ ભાવના સાથે આજે અહીં અત્તરકયારીમાં હાસ્યના અત્તરથી તરબતર થઇશું ?

દોસ્તો, નવા વરસને નવા ઉત્સાહ સાથે વધાવી લીધું ? બધાને હળીમળી લીધું ? આનંદ માણી લીધો ? નવા વરસની ઢગલો વધાઇ મળી હશે અને આપી પણ હશે. ફોન,એસ.એમ.એસ. ફેસબુક,વોટ્સ અપ..કેટકેટલા આસાન સાધનો આજે આપણી સેવામાં હાજર છે.  એકી સાથે અનેકને એક કલીકથી પતાવી દેવાના… હાશ..! કામ પત્યું.

અને હા, નવા વરસે નવા સંકલ્પો કર્યા કે નહી ? નવા વરસમાં કંઇ નવું કરીએ તો નવું લાગે ને ? નહીંતર તો એ જ સૂરજ, એ જ ચાંદ તારા અને એ જ રાત દિવસની રામાયણ..કે મહાભારત. તો દોસ્તો, એકાદ નાનો મોટો સંકલ્પ તો સૌએ કરવો જ જોઇએ એવું નથી લાગતું ?

ના..ના હું પણ નથી ભૂલી.બીજાને સલાહ આપતા પહેલા જાતે અમલ કરવામાં હું માનું છું.એટલે મેં તો મારા નવા વરસના સંકલ્પો કરી જ લીધા છે અને આપ સૌ મિત્રોએ પણ જો એકાદો સંકલ્પ પણ  ન કર્યા હોય તો યાદ આપવા માટે જ આજે બેઠી છું. કેમકે આજનો મારો પહેલો સંકલ્પ જ એ છે.

1 દરેક સ્વજનને કે  મિત્રને વગર માગ્યે સલાહ સૂચના આપતા રહેવું. કોઇ બિચારું માગતા શરમાતું  હોય તો ? એટલે આપણે શુભસ્ય શીઘ્રમની જેમ જયાં અને જયારે તક મળે ત્યારે  તુરત બે ચાર સોનેરી સલાહો ફટકારી જ દેવાની. આપણી પાસે સુવિચારો કે સલાહોનો કયાં તૂટો હોય છે ? અને નવા નવા સુવિચારોની  જરૂર પડે તો ગૂગલ મહારાજ આપણી સેવામાં હાજર છે જ ને ?જસ્ટ એક કલીક અને સુવિચારોનો મસમોટો ઢગલો..પસંદ પડે એ વીણી લો.

2 સંકલ્પ નંબર બે..

ન બોલવામાં નવ ગુણ.. મૌનના અનેક ફાયદા છે. તો આજથી હું મારા નહીં પણ મિત્રો અને સ્વજનોના ફાયદા જ જોઇશ. તેમને માટે જ વિચારીશ. આજથી સ્વાર્થી બનવાનું બંધ.આજ સુધી હું મૌન રહીને બધાની વાતો સાંભળી ને ફકત મારો જ ફાયદો જોતી હતી.પણ હવેથી હું એવી સ્વાર્થી નહીં બનું.  આજથી, આ ક્ષણથી  મિત્રો કે સગાઓ સાથે વાત કરતી વખતે  એ લોકોના ફાયદો  માટે એમને બોલવાની તક આપ્યા સિવાય હું એકલી જ બડબડ કર્યા કરીશ. મને નુકશાન થાય એ કબૂલ પણ બીજાને તો નહીં જ થવા દઉં.

3 મારા આ બીજા સંકલ્પથી બની શકે મારા આ સંકલ્પથી મારા મિત્રોની સંખ્યામાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થાય એટલે મારો ત્રીજો સંકલ્પ છે કે મિત્રોની સંખ્યા ઘટશે તો પણ હું એની ચિંતા નહીં કરું તૂ નહીં તો ઔર સહી.. ફેસબુકમાં નવા મિત્રોની કમી કદી કયાં પડતી હોય છે ?

4  મારો ચોથો સંકલ્પ છે.. કે આ વરસે હું કોઇને મારે લીધે ખોટો ખર્ચ ન થાય એનું ધ્યાન રાખીશ અને તેથી કોઇ મિત્રોને કે સગાઓને મારે ઘેર આવવાનું આમંત્રણ આપીશ નહીં. કોઇને આવવા જવાનો  ખર્ચો કરાવવો મને ગમે નહી.આજકાલ પ્લેન ટ્રેનના ભાડા કેટલા વધી ગયા છે.  આમ પણ ઘર ગમે તેનું હોય મહત્વ તો મળવાનું જ છે. તેથી હું જ સહકુટુંબ  બધાને ઘેર જઇશ. મારો સ્વભાવ આમ પણ પહેલેથી પરગજુ..કોઇ મારે માટે ધક્કા ખાય એના કરતા હું એટલી અગવડ વેઠી લઇશ.

5 મારો પાંચમો સંકલ્પ છે કે  હું કદી વડાપ્રધાનપદની ઉમેદવારી નહીં નોંધાવું. આ વરસે જ નરેન્દ્ર મોદી અને રાહુલ ગાંધી અર્થાત ભાજપ અને કોંગેસ્ર બંનેએ મને આ આ માટે ખૂબ વિનંતી કરી પણ મેં પૂરી નમ્રતાપૂર્વક ઇન્કાર કર્યો છે કે પ્લીઝ મને આવો દુરાગ્રહ ન કરો.  કેમકે મને પણ તેમની જેમ ખાત્રી છે કે જો ભૂલથી પણ મેં ઉમેદવારી કરી તો મારા અસંખ્ય અર્થાત ગણ્યા ગણાય નહીં ને વીણ્યા વિણાય નહીં એટલા વાચકોનો પ્રેમ મને જિતાડવાનો જ છે.પણ મને સત્તામાં કોઇ રસ નથી.મને તો બસ અપ સૌ વાચકોનો સ્નેહ મળે એટલે ભયો ભયો. વાચકોના પ્રેમને ગુમાવીને મને સત્તાની કોઇ ખુરશી ન ખપે.

6 મારો છઠ્ઠો સંકલ્પ છે કે ગમે ત્યારે  ફોન કરીને હું કોઇને ડીસ્ટર્બ નહીં કરું. એને બદલે ફકત મીસ કોલ કરીશ.જેથી સામેની વ્યક્તિ પોતાની અનુકૂળતાએ  ફોન કરી શકે. બીજાની સગવડનો ખ્યાલ પહેલા રાખવો એ મારી પવિત્ર ફરજમાં આવે છે.જેનું હું ચુસ્તપણે પાલન કરીશ.

7 સપ્તપદીના સાત વચનની જેમ મારો સાતમો અને આખરી સંકલ્પ છે કે આ વરસે મારા કોઇ પણ  પુસ્તક માટે હું કોઇ એવોર્ડ સ્વીકારવાની નથી એની આગોતરી જાહેરાત કરી દઉં છું જેથી પાછળથી મારે કોઇને ના કહીને દૂભાવવા ન પડે. નોબેલ પ્રાઇઝ મળે તો પણ આ વરસે તો નહીં જ સ્વીકારી શકું. એથી  જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કાર કમિટિ,દિલ્હી સાહિત્ય અકાદમી એવોર્ડ કમિટિ કે નોબેલ પ્રાઇઝ કમિટિના મેમ્બરોને વિનંતી છે કે આ વરસે મને નોમીનેશનમાંથી પણ બાકાત રાખે.આમ પણ મારા અનેક પુસ્તકોને એટલા બધા એવોર્ડ મળી ચૂકયા છે કે હવે એવા કોઇ એવોર્ડોની હું મોહતાજ નથી રહી. તો મારે બદલે એ ઇનામ બીજા સાહિત્યકારોને આપવા વિનંતી. આ વરસે હું સ્વેચ્છાએ મારો હક્ક જતો કરું છું.

હવે છેલ્લી ને અગત્યની વાત..આ બધા સંકલ્પો હું આ વરસે પ્રાણાન્તે પણ પાળીશ. એમાં કોઇ ફેરફારને અવકાશ નથી. મારા આ સંકલ્પોમાં આપ સૌને તન, મન ધનથી સહકાર આપવા આગ્રહભરી વિનંતી..

અહીં હું મારા આ વરસના સંકલ્પો  પૂરા થયેલા જાહેર કરું છું. આવતા વરસે નવા સંકલ્પો સાથે આપ સમક્ષ જરૂર હાજર થઇશ.અને આ વરસના સંકલ્પોનું શું થયું, કેવી રીતે પાળ્યા એનો વિગતવાર અહેવાલ મારા વહાલા વાચકમિત્રોને જરૂર આપીશ. અને હા દોસ્તો આપ કોઇએ પણ નવા વરસના સંકલ્પો કર્યા હોય તો જણાવશો ને ?  તમારાથી એક ફોન, ઇમેલ, ફેસબુક કે વોટ્સ અપ ના અંતરે જ છું હોં.

( ગુજરાત ગાર્ડિયનમાં પ્રકાશિત કોલમ અત્તરકયારી )

 

બાબુભાઇએ પુસ્તક લખ્યું…

બાબુભાઇ ખૂબ મહત્વાકાંક્ષી માણસ.અને મહેનતુ પણ ભારે. અને પાછા નીકળ્યા નશીબના બળિયા. પ્રારબ્ધ અને પુરુષાર્થ બંનેનો જયારે સંગમ થાય ત્યારે વિધાત્રી નવેસરથી લેખ લખવા આવી જ પહોંચે ને ? અને નવેસરથી લખાયેલ એ લેખમાં બાબુભાઇના ચરણમાં લક્ષ્મી નો ભંડાર ભર્યો હતો..આમ તો તેમના ચરણમાં અને મસ્તકમાં એવા બીજા પણ ઘણાં ભંડાર ભર્યા હતા. જેની વિગતવાર વાત કરવી મને કયારેક જરૂર ગમશે. તમને વાંચવી પણ ગમશે જ…એમ દલા તરવાડીની જેમ માની લેવાનું આમે ય મને બહું ગમે. મનને ગમે તે કર્યે જવાનું, ફળની ચિંતા કર્યા સિવાય. ગીતામાં ભગવાને કહ્યું જ છે ને…ફળની આશા રાખ્યા સિવાય નિષ્કામ કર્મ કરવાનું…ગીતા એટલે અહીં ભગવદગીતા જ સમજવાનું હોં ! ( ગીતા નામની કોઇ છોકરીની વાત નથી.) જોકે આમ તો મને આપ જેવા સમર્થ વાચકોની બુધ્ધિ પર પૂરો વિશ્વાસ છે. છતાં સ્પષ્ટતા કરી લેવી સારી.

શ્રીમંત બનવાની બાબુભાઇની એક મહત્વાકાંક્ષા તો પૂરી થઇ. પણ માનવીની ઇચ્છાઓનો કયાં કદી અંત હોય છે ?

‘ એક પછી બીજી, ઇચ્છાઓ રોજ નવી અહીં ઠલવાય છે..’

ની જેમ. સમુદ્રમાં એક પછી એક મોજા જેમ ઉછળતા રહે તેમ માનવમનમાં પણ એક પછી એક ઇચ્છારૂપી મોજાઓ સતત ઊછળતા જ રહે છે. કોઇ આરા કે ઓવારા વિના ચારે તરફ પરથારા કરતાં રહે છે. જોકે એ ઇચ્છાઓ જ માનવી ને દોડતો રાખે છે..જીવંત રાખે છે એની ના પાડી શકાય ખરી ?

તો આપણા બાબુભાઇ પણ આ સામાન્ય નિયમમાંથી કેમ બાકાત રહે ? માનવી પાસે પૈસા આવી જાય પછી પૈસા તેને બહુ કામના નથી લાગતા. પૈસા તો હાથનો મેલ છે એ વિશે હવે તે આરામથી ભાષણ આપી શકવાની ક્ષમતા મેળવી લે છે. ( આ સર્વસામાન્ય નિયમ માંથી બાબુભાઇ બાકાત કેમ રહી શકે ? )

બાબુભાઇને પણ થયું કે પૈસા તો ઠીક મારા ભાઇ, પણ માનવી માં સંસ્કારિતા આવવી જોઇએ..આવે નહીં તો ચાલે પરંતુ દેખાવી તો જરૂર જોઇએ. નાનપણમાં ગોખેલ એક સંસ્કૃત શ્લોક તેમની સ્મૃતિમાં ઝબકી ગયો
“સાહિત્ય,સંગીત કલા વિહિન: સાક્ષાત પશુ: પુચ્છ વિષાન્હીન:” એટલેકે સાહિત્ય, કે સંગીત વિનાનો માનવી સાક્ષાત પશુ સમાન છે. અને બાબુભાઇને પશુ થવું કેમે ય ગમ્યું કે ફાવ્યું નહીં. તો હવે ? હવે તેમના ફળદ્રૂપ ભેજામાં તરત વિચાર આવ્યો….પુસ્તકો…યસ..પુસ્તકો…! ઘરમાં સારા પુસ્તકોનો કબાટ ભર્યા હોય તો પહેલી દ્રષ્ટિએ જ પ્રથમ દ્રષ્ટિના પ્રેમની જેમ ખ્યાલ આવી જાય કે આ કોઇ સંસ્કારી વ્યક્તિનું ઘર છે. શંકાને કોઇ સ્થાન જ નહીં ને ! પુસ્તકો ઘરમાં હોવા એ સંસ્કારિતાની પ્રથમ નિશાની છે. તો હવે ?

હવે પ્રથમ પગલું ભરવું કયાં અઘરું હતું ? પુસ્તકો વસાવવા એટલું જ ને ? વાંચવા કે નહીં એ તો અલગ વાત છે. અને એની કોને ખબર પડવાની છે ?બસ… ફટાફટ પુસ્તકો ખરીદાઇ ગયા. એમાં બાળઉછેરથી…કે પાકશાસ્ત્રથી માંડીને શ્રી ટાગોર, વિવેકાનન્દ, ગાંધીજી, કે રજનીશ સુધ્ધાં સરસ મજાના કબાટમાં શોભી ઉઠયા. ફેશન, ફિલ્મ, ફિલોસોફી.., રાજકારણ કોઇ વિષય બાકાત ન રહ્યા. ઓફિસના માણસો એ જે જે પુસ્તકોના લીસ્ટ આપ્યા તે બધા જ પોતપોતાની જગ્યા શોધી શો કેસમાં ગોઠવાઇ ને શોભી ઉઠયા..અને હવે બાબુભાઇ પૂરેપૂરા સંસ્કારી બની ગયા.!

હવે ? હવે સ્ટેપ બે….આટલું બધું ને આટલી બધી ભાષાઓના પુસ્તકો વાંચ્યા પછી અંગ્રેજી, હિન્દી, ગુજરાતી, બંગાળી, તામિલ…આટઆટલી ભાષાઓનું સમૃધ્ધ સાહિત્ય વાંચ્યા કે વસાવ્યા પછી ? ( વાંચવું કે વસાવવું..બંને એક જ ને ? શો ફરક પડે છે ? ) આમેય બાબુભાઇને ગુજરાતી સિવાય બીજી ભાષા ન જ આવડતી હોય એ તો સામાન્ય બુધ્ધિની જ વાત છે ને ?
અને હવે બીજા પગલાં તરીકે બાબુભાઇ ને થયું કે ખાલી વાંચવાથી કંઇ ન વળે. લોકોને ખબર કેમ પડે ? એ માટે તો લખવું જ રહ્યું. લેખક બનીએ તો સમાજમાં કંઇક માન..સ્થાન મળે..(લેખકના માનપાન કેવા ને કેટલા હોય છે એ વિષે આપણે બાબુભાઇનો ભ્રમ શા માટે ભાંગવો ? )અને તેમને થયું કે લખવામાં વળી શું મોટી ધાડ મારી છે ? આટલા બધા પુસ્તકો કયારે કામ આવશે ?

અને તરત દાન અને મહાપુણ્ય ! ની જેમ શુભ વિચારને અમલમાં મૂકતાં બાબુભાઇને વાર કેટલી ? અહીંતો વિચાર આવે ને કલમ ચાલુ..બાબુભાઇની કંઇ વાત થાય ? બાબુભાઇ એ તો સાત આઠ પુસ્તકોમાંથી જે હાથ ચડયું..એ થોડું થોડું લઇને ઢસડી માર્યું એક દળદાર પુસ્તક.! લખવામાં વળી કંજૂસાઇ કેવી ?

પુસ્તક તૈયાર થઇ ગયું.અને બાબુભાઇ જીવનની પરમ કૃતાર્થતા અનુભવી.ધન્ય ધન્ય થઇ ગયા. આજની ઘડી રળિયામણી..ખુશખુશાલ થઇને હરખથી છલકતા હૈયે બાબુભાઇ પુસ્તક સામે જોઇ જોઇને ગાતા રહ્યા. બચીબહેન ડર લાગ્યો કે આમ જ કયાંક…..

પણ પુસ્તક લખવાથી શું વળે ? એ છપાવું પણ જોઇએને ? નહીંતર લોકોને બાબુભાઇ જેવા મહાન લેખકની જાણ કેમ થાય ? જોકે છપાવવું એ તેમને મોટી વાત કયાં હતી ? પૈસા દેખી મુનિવર ચળે એ કંઇ અમસ્તુ કોઇએ થોડું કહ્યું હશે ? તો પ્રકાશક વળી કઇ વાડીનો મૂળો ? શેઠ બાબુભાઇને કોણ ના પાડે ? શા માટે ના પાડે ?

પણ ના, બાબુભાઇને થયું કે એમ ઉતાવળે આંબા ન પાકે.. એમ તો બાબુભાઇ વિચાર્યા સિવાય કંઇ ન કરે.તેમને થયું એમ તરત ન છપાવાય.દરેક મહાન લેખક કેટલા વરસોની મહેનત બાદ..સુધારીને ..વારંવાર મઠારીને પછી જ પુસ્તક બહાર પાડે છે.( આ બાબુભાઇએ કયાંક ભૂલથી વાંચી લીધું હતું ) તેથી તેમને થયું કે મારાથી ભલે ગમે તેટલી ઝડપે મહાન કૃતિ સર્જાઇ ગઇ હોય..પણ્ એમ ઉતાવળ ન કરાય.પહેલાં તેને બરાબર મેચ્યોર થવા દેવી જોઇએ.

બાબુભાઇએ તો પુસ્તકને મેચ્યોર થવા માટે , પરિપકવ કરવા માટે તાળા ચાવીમાં..મોટા કબાટમાં રાખી દીધું.

જોકે તેમનો જીવ થોડો અધૂરિયો ખરો..બહું ધીરજ રહે નહીં. થોડા દિવસો માંડ માંડ કાઢયા. રોજ કબાટ ખોલીને જોઇ લે.પાંચ સાત દિવસ તો કાઢયા..પછી થયું કે આ ફાસ્ટ જમાનામાં એક પુસ્તકને પરિપકવ થતાં આટલો બધો સમય થૉડો લાગે ?તેથી પોતાનું પુસ્તક હવે છપાવવાને લાયક થઇ ગયું છે એમ જાતે જ સ્વીકારી લઇ..(દલા તરવાડીએ બધાને સારી સગવડ કરી આપી છે ને ? ) તેમણે હોંશે હોંશે પ્રકાશક ને આપ્યું. પુસ્તક વાંચી તે બેભાન થઇ ઢળી પડવાની તૈયારીમાં જ હતા. પણ ત્યાં બાબુભાઇની પૈસાની મસમૉટી કોથળીની મધમીઠી સુવાસે તે બેહોશ થવાને બદલે જાતે જ પુસ્તક છાપવા બેસી ગયો !

બાબુભાઇ તો છુટે હાથે..પરમ ઉદારતાથી ..પોતાના પુસ્તકની લહાણી કરવા માંડી. એટલે એ અદભૂત પુસ્તકની એક મહિનામાં જ બીજી આવૃતિ છાપવી પડી. બધા પસ્તીવાળા સુધ્ધાં પાસે આ પુસ્તકની એક એક નકલ પહોંચી ગઇ.અને સીંગ દાળિયાના પડીકામાંથી પણ દરેકને બાબુભાઇની પ્રતિભાનો લાભ મળવા લાગ્યો કોઇ સગા સ્નેહીઓ તેને ઘેર આવતાં પણ ગભરાતા હતાં. વળી પુસ્તકની એકાદ નકલ લઇ જવી પડશે ને ખોટા વખાણ કરી કરી ને થાકી જવાશે..જોકે કોઇ ન જાય એથી કંઇ ફરક નહોતો પડવાનો એ અલગ વાત હતી. કેમકે બાબુભાઇને પોતાને ઘેર આવતાં તો રોકી શકાય નહીં.

હવે બાબુભાઇને થયું કે આટલા ઓછા સમયમાં જે પુસ્તકની બીજી આવૃતિ છાપવી પડે તેને એકાદ એવોર્ડ ન મળે એ કેમ ચાલે ? આવું મહાન પુસ્તક એકાદ ઇનામમાંથી યે જાય ? તો હવે બાબુભાઇ એવોર્ડની વ્યવસ્થામાં પડયા. બહુ તપાસ કર્યા બાદ તેમને જાણ થઇ કે એવોર્ડ કયાંય વેચાતો મળશે નહીં..પણ બાબુભાઇને એથી બહુ ફરક કયાં પડ્વાનો હતો ? તેમના ફળદ્રૂપ ભેજામાં મૌલિક આઇડીયાઓની કયાં કમી હતી ?તેમને તરત સ્ફૂર્યું..આડીઅવળી મહેનત કરવને બદલે પોતે જ એકાદ એવોર્ડની વ્યવસ્થા કરી નાખવી સારી. માથાકૂટ જ નહીં. ‘અપના હાથ જગન્નાથ..’ કોઇને મસકા મારવાની લાચારી કરતાં પોતાનું કામ જાતે કરી લેવું સારું. બાબુભાઇમાં ખુદનો ભરોસો એટલો બધો કે તેમને ખુદાના ભરોસાની જરૂર જ ન પડે ને ? એકલો જાને રે આપણે તો ખાલી વાંચેલ કે સાંભળેલ ..બાબુભાઇ તો બધી વાતનો અમલ કરવાવાળા. ફટાફટ તેમણે “ બાબુભાઇ સુવર્ણચન્દ્રક ‘ટ્રસ્ટની સ્થાપના કરી નાખી. જેના અન્વયે દર વરસે એક શ્રેષ્ઠ પુસ્તકને આ એવોર્ડ એનાયત કરવામાં આવવાનો હતો. શ્રેષ્ઠ પુસ્તકના નિર્ણય માટે એક કમિટિની પણ વિધિવત રચના કરવામાં આવી. બાબુભાઇનું કામ બધું પરફેકટ હોં. ગમે તેમ ચલાવી ન જ લેવાય ને ?આ કમિટિમાં બાબુભાઇ, તેમના ધર્મપત્ની બચી બહેન ,( તેમને ગુજરાતી વાંચતા બરાબર નહોતું આવડતું એ અલગ વાત છે ) અને બાબુભાઇની ઓફિસનો મેનેજર,એમ ત્રણ જણા નિર્ણાયકો હતાં. અને ઘણાં બધા પુસ્તકોની આકરી સમીક્ષા કર્યા બાદ કમિટિએ સર્વાનુમતે જાહેર કર્યું કે એકમાત્ર બાબુભાઇ જ આ ઇનામને પાત્ર ઠરે છે. આ જાહેરાતને બાબુભાઇએ પરમ વિનમ્રતાથી સ્વીકારી લીધી. હવે આ માટે તો બાબુભાઇનું સન્માન થવું જ જોઇએ ને ? તેમની ઓફિસનો આખો સ્ટાફ આ મહોત્સવની તૈયારીમાં લાગી ગયો.

બાબુભાઇને શાલ ઓઢાડીને સન્માન કરવાનું હતું.તેથી સૌ પ્રથમ શાલની પસંદગી ચાલી. કાશ્મીરી વણાટની મુલાયમ ,રેશમી શાલ આવી ગઇ.અને બાબુભાઇએ ખભ્ભે નાખી ને જોઇ પણ લીધી કે પોતાને કેવી શોભે છે !

અને દબદબાભર્યા સમારંભમાં જયારે એ શાલ બાબુભાઇને ઓઢાડવામાં આવી ત્યારે ખબર નહીં કેમ પણ જેટલી થવી જોઇએ તેટલી પ્રસન્નતાનો અનુભવ તેમને થયો નહીં.!! છતાં બાબુભાઇ તો મનના મોટા. શ્રેષ્ઠ પુસ્તકનો એવોર્ડ લઇ વિજયી મુદ્રા સાથે બાબુભાઇ ઘરે આવ્યા..અને હવે આગળ શું કરવુ જોઇએની વિચારણા તેમના મગજમાં ન ચાલે એવું તો બને જ નહી ને ? તેમને થયું ..દેશમાં તો ઠીક પણ વિદેશમાં કોઇ સાહિત્યસભાનું કે એવું કોઇ આમંત્રણ મળી જાય તો …! વાહ કયા કહેના !

અને પૈસો હોય તો શું નથી થઇ શકતું ? પછી બાબુભાઇ કેવી રીતે વિદેશમાં પહોંચ્યા..અને ત્યાં શું કર્યું..એ બધી વાતો અત્યારે કહેવાની ફુરસદ બાબુભાઇ પાસે નથી જ. કેમકે હમણાં તેઓ બીજા એક પ્રોજેકટમાં વ્યસ્ત છે. તેમણે સાંભળ્યુ છે કે સાહિત્યમાં નોબેલ પ્રાઇઝ મળે છે. હવે એ ગુજરાતી પુસ્તકને મળી શકે કે કેમ ? અને એ માટે શું કરવું જોઇએ..કયા કયા પગલા લેવા જોઇએ..એના સંશોધનમાં બાબુભાઇ વ્યસ્ત છે.

કોઇ મદદ કરી શકો તેમ છો ? ?

પતિદેવે રજા લીધી…!!!

આજે તો ઉજાલા બરાબર વિફરી હતી. રથિનને કામ કામ ને કામ સિવાય આખો દિવસ બીજું કશું જાણે સૂઝે જ નહીં ને. છેલ્લા એક વરસમાં રથિને એક પણ રજા નહોતી લીધી. તેના વર્કોહોલીક નેચરથી ઉજાલા હવે ત્રાસી ગઇ હતી. છોકરાઓ બહારગામ કોલેજમાં ભણતા હતા. પતિ આખો દિવસ તેના કામમાં મશગૂલ હોય. ઉજાલા ને થતું..રથિન રજા લે તો થોડા દિવસ કયાંક ફરી અવાય. અરે, બહારગામ ન જવાય તો પણ વાંધો નહીં..પતિની કંપની તો મળશે. ઘરમાં બંને સાથે કિલ્લોલ કરીશું. પહેલાના એ દિવસો ફરી એકવાર સાથે માણીશું અને વીતી જતાં વરસોમાં…દોડી જતાં સમયમાં જીવન ઉમેરીશું. હવે તો તેણે રથિનને અલ્ટીમેટમ આપી દીધું હતું..રજા લેવાનું.

અને અંતે આજે રથિને પૂરા દસ દિવસની રજા મૂકી છે એમ સમાચાર આપ્યા ત્યારે તે ખુશખુશાલ થઇ ગઇ. રથિને ઓફિસેથી આવી ને પહેલાં જ એ સમાચાર આપ્યા, ‘ પૂરા દસ દિવસ બંદા આપની સેવામાં હાજિર હૈ. ખુશ ? ‘

ઉજાલા સાચ્ચે જ ખુશ થઇ ગઇ. કેટલા વરસો બાદ પતિ સાથે નિરાંતે રહેવા મળશે. સમયને આંખોમાં બંધ કરી જીવન પળો માણીશું. હાથમાં હાથ ભરાવી રોજ સવાર, સાંજ નિરાંતે ફરવા નીકળીશું. કેટલા સમયથી સરખી વાતો પણ નથી થતી. આ દસ દિવસ..બસ..તે અને રથિન ફકત તેઓ બે જ. પતિ પત્ની માંથી ફરી એક વાર પ્રેમીપંખીડાની જેમ કલરવ કરી રહીશું. નાની વાત પણ જીવનમાં ખુશી અર્પી શકે છે. અને જીવનને છલકાવી શકે છે. એમ વિચારી, ખુશ થતી ઉજાલા આંખમાં અને હૈયામાં એક નવા શમણાં સાથે એક નવા સૂરજની પ્રતીક્ષા આતુરતાથી કરી રહી.

બીજે દિવસે વહેલી સવારે પતિ સાથે ફરવા જવાના વિચારથી ખુશ થઇ તેણે રથિનને જગાડવાનું શરું કર્યું. રોજ તો હમણાં ઓફિસે જવાનો સમય થઇ જશે..કહી કયારેય તે ન આવતો. અને પોતે એકલી ચાલવા જતી. આજે સાથે બગીચામાં જઇ પંખીઓનો કલરવ, ટહુકા માણીશું. ઊગતા સૂરજને સાથે વધાવીશું. એક ખુશનુમા સવારનું સ્વાગત સાથે કરીશું. આમ કંઇક કલ્પનાઓમાં મગ્ન થઇ હરખાતા હૈયે તેણે રથિનને ઉઠાડવાના શુભ કાર્યનો આરંભ કર્યો. પણ કદાચ આવું અઘરું કાર્ય શરૂ કરતાં પહેલાં તે ચોઘડિયું જોતા ભૂલી ગઇ હતી.

ખાસ્સી વાર ઢંઢોળ્યા પછી ઉંઘરેટા અવાજે રથિન પડખું ફરતાં એટલું માંડ બોલ્યો, ‘ અરે, આજે વરસ પછી માંડ શાંતિથી સૂવા મળ્યું છે. પ્લીઝ..ઉજાલા, આજે તું રોજની જેમ એકલી જઇ આવ. કાલથી હું તને કંપની આપીશ. પ્રોમીસ. બસ ? ‘ ’ દર અઠવાડિયે રવિવારે તો સૂઓ જ છો ને ? ‘
‘ અરે, રવિવાર સિવાયના દિવસે મોડે સુધી સૂવા પહેલીવાર મળ્યું છે ને. એ અનુભવ તો લેવા દે..’

‘ અને આમાં કંઇ નહીં વળે..આજે તો જતું કરવું જ રહ્યું…’
મન મનાવી હારેલા યોધ્ધાની જેમ ઉજાલા પાછી ફરી. પણ રથિનને ઉઠાડવામાં જ એટલું મોડું થઇ ગયું હતું કે દૂધ આવવાનો સમય થઇ ગયો હતો.

હવે પોતે ફરવા જવું કે નહીં.. એ નક્કી કરવામાં બીજી દસ મિનિટ નીકળી ગઇ. પછી અચાનક અયાદ આવ્યું..આજે કયાં ચિંતા છે ? આજે તો પતિદેવ ઘરમાં છે. તો દૂધ લઇ લેશે. આમ વિચારી રથિનને દૂધ લેવાની ભલામણ કરી આવી. અર્ધઉંઘમાં જ રથિને જવાબ આપ્યો અને ઉજાલા નિરાંતે ચાલવા નીકળી ગઇ. ફરીને આવી રસોડામાં ગઇ.કદાચ પોતાને આશ્ર્વર્ય આપવા રથિને આજે દૂધ ગરમ પણ કરી રાખ્યું હશે..એવો કુવિચાર મનમાં આવવાથી તે હરખાઇ ગઇ. પણ રસોડામાં નામનિશાન જોવા ન મળ્યું. જલ્દી બેડરૂમમાં ગઇ તો પતિદેવ ના નસકોરાનું મ્યુઝિક વણથંભ્યું ચાલુ હતું.

તેને ગુસ્સો આવ્યો. આટલું કામ પણ એ ન કરી શકે ? એક દિવસ દૂધ સુધ્ધાં ન લઇ શકે ? હવે પોતે તો નહીં જ જાય દૂધ લેવા. રથિનને ઉઠાડવાની સારી એવી મહેનત કર્યા બાદ તેણે આંખો ખોલી .જાણે શિવજીનું ત્રીજું નેત્ર ખૂલ્યું. એક આજે યે શાંતિ નહીં ? રજાની કોઇ મજા મારે નહીં માણવાની ? આવી ફરિયાદ કરતાં અંતે તે દૂધ લેવા જવા તૈયાર થયો. અને સાથે ગરમ ગાંઠિયા પણ લેતા આવજો. આજે કેટલા સમય બાદ શાંતિથી સાથે ગાંઠિયા ખાશું. પત્નીની અરજી સુણી, સ્વીકારી પતિદેવે અંતે હાથમાં થેલી ઝૂલાવતાં દૂધ અને ગાંઠિયા લેવા પ્રસ્થાન કર્યું. કેમ કે એ વિના આજે ચા નહીં મળે એવો પૂરો વિશ્વાસ હતો.

ઉજાલા પરમ શ્રધ્ધા સાથે ગાંઠિયાની પ્રતીક્ષા કરી રહી. દૂધ અને ગાંઠિયા બંને બાજુમાં જ મળતા હતા. તેથી ચિંતા નહોતી. “ હમણાં આવશે..” શ્રધ્ધાના સથવારે તેણે ખાસ્સી એકાદ કલાક શબરીની તીવ્રતાથી પ્રતીક્ષા કરી. હવે તેને સખત ભૂખ લાગી હતી. આખરે રથિન ગયો કયાં ? મોબાઇલ પણ સથે નહોતો ઇ ગયો. થાકી ને ..ભૂખના દુ:ખથી પીડિત ઉજાલાએ અંતે ઘરમાં રહેલા ખાખરા થી જઠરાગ્નિ શમાવ્યો ત્યાં જ પ્રતીક્ષાને અંતે શબરીને જેમ રામ મળ્યા હતા..તેમ તેને પતિદેવના દર્શન થયા. પણ ખબર નહીં કેમ પણ ઉજાલા પર નજર પડતાં જ …અને હજુ તે કંઇ પૂછે તે પહેલાં જ પતિદેવ ફરી એકવાર કયાં અદ્રશ્ય થઇ ગયા. જોકે આ વખતે તો પાંચ મિનિટમાં પાછા ફર્યા ત્યારે હાથમાં દૂધ અને ગાંઠિયા બંને હાજર હતા.

અને ‘ આટલી વાર ? ‘ ના જવાબમાં પતિદેવનું બચાવનામું આવ્યું કે ગાંઠિયા લેવા ગયેલ ત્યાં તેનો મિત્ર મળી જતાં તેના અતિઆગ્રહને..તેની દિલની છલકતી લાગણીને માન આપી તે તેને ઘેર ગયો હતો . અને ત્યાં જ ચા, નાસ્તો કરી લીધા હતા. અને પછી ભૂલી ગયેલ. જે પત્નીની સામે નજર પડતાં જ યાદ આવી જતાં પાછો ફરી આ દૂધ અને ગાંઠિયા લઇ આવેલ. આ મહાભારત કે રામાયણ કથા સાંભળી ઉજાલા ક્રોધવિભોર બની ગઇ. તેની આંખોમાં ગુસ્સાનો લાલ અબીલ ગુલાલ છંટાઇ ગયો. પણ પતિદેવ તો ત્યાં સુધીમાં હાથમાં પેપર લઇ નિરાંતે સમાચાર ની દુનિયામાં પહોંચી ગયા હતા. અને હવે એટલી આસાની થી તેને કાને કંઇ સંભળાય તે શકય નહોતું.

ઉજાલાએ ગુસ્સો માંડ માંડ શમાવી રસોઇ તો બનાવી. ઘણાં સમયે બપોરે સાથે જમ્યા. તેથી થોડું સારું લાગ્યું. રોજ તો સાવ એકલું એકલું જમવું પડતું હતું. અને એકલું જમવાની તે કંઇ મજા આવે ? જમી લીધું ત્યાં કામવાળીના દર્શન થયા. એટલે ખુશ થઇ જલ્દી જલ્દી તેને કામ સોંપી તે રથિન પાસે પહોંચી કે સાથે કંઇક રમશું કે વાતો કરીશું. ત્યાં જોયું તો રથિન તો આરામથી ફરી એકવાર નસકોરા બોલાવી રહ્યો હતો. ઉજાલા ને શું કરવું તે સમજાયું નહીં. તેણે તેને ઉઠાડવાનો પ્રયત્ન કરી જોયો. તો ઉંઘરેટા અવાજે રથિન બોલ્યો, ‘પ્લીઝ….કેટલા સમય પછી બપોરની મીઠી ઉંઘ નશીબ થઇ છે. ‘ કહી પડખું ફરી તે સૂઇ ગયો.

ઉજાલાને તો બપોરે સૂવું કયારેય ગમતું નહીં. સામાન્ય રીતે તે બપોરે લેડીઝ કલબમાં જતી. પણ આજે રથિન ઘેર હતો…અને ઉઠી જશે ને પોતાને નહીં જુએ તો …..અને આમે ય પતિ ઘેર હોય અને પોતે બહાર જતી રહે..એવું તેને જ ગમ્યું નહીં. મન મૉટું રાખી તેણે ટી.વી. ચાલુ કર્યું. બગાસા ખાતી ખાતી રીમોટની સ્વીચો ફેરવતી રહી. પણ કંઇ મજા ન આવી. એ જ ઘીસી પીટી સીરીયલો…! અને આમે ય તેને ટી. વી. માં બહુ રસ કયારેય નહોતો પડતો.

સાંજે માંડ રથિન ઉઠયો. ‘સોરી, ડાર્લિંગ, આજે બહું સૂતો. પણ કેટલા સમય પછી આવી રીતે બપોરે ઘેર સૂવા મળ્યું. મજા આવી ગઇ હોં. ‘ ઉજાલાને થયું કે કહી દઉં, કેમ દર રવિવારે આ જ કામ કરો છો ને ? પણ બગાસા ખાતા રથિન ને જોઇ તે કંઇ બોલી નહીં. ત્યાં રથિને કહ્યું, ‘પ્લીઝ..એક મસાલાવાળી સરસ મજાની ચા મળી જાય તો જરા મૂડ આવે. ઉજાલાને ચા બનાવ્યા સિવાય કોઇ ઉપાય દેખાયો નહીં. તે કમને ચા બનાવવા ગઇ. ત્યાં પાછળ પાછળ રથિન આવ્યો, ‘ આજે તો આપણે બંને સાથે કંઇક ગરમ નાસ્તો પણ કરીએ. પછે કયાંક બહાર જઇએ.’ ઉજાલા સામે જોઇ તે હળવેથી બોલ્યો.

અત્યારે શું કરું ? એમ વિચારતી હતી ત્યાં જ પતિદેવે સૂચન કર્યું, ‘ખાસ કંઇ હેરાન ન થતી. થોડા ભજિયા પાડી નાખ. જલ્દી પતી પણ જશે ને સાથે બેસીને ખાવાની પણ મજા આવશે. ‘ અને ઉજાલાએ ભજિયા બનાવવા બટેટા સમારવા ચાલુ કર્યા. હજુ થોડા તળ્યા ત્યાં રથિન ફ્રીઝમાંથી મરચા, અને કેળા લઇ આવ્યો. સાથે બે ચાર આના પણ ઉતારી જ નાખ. ને કાંદાના વધારે ન કરતી. બહું હેરાન થવાની જરૂર નથી. આજે તો સાથે નાસ્તો કરવાની મોજ માણીશું. આમે ય આજે સવારે થોડો ગોટાળો થઇ ગયો હતો ને ! સવારે સાથે નાસ્તો ન થઇ શકયો. અત્યારે તો કરીએ. હું તારી રાહ જોઉં છું હોં. ‘ જરા જલ્દી કરજે. એટલે બહાર જઇ શકાય. ઉજાલા કંઇ જવાબ આપે તે પહેલાં એમ કહી તે બહાર જઇ ટી.વી. માં સમાચાર જોવામાં મશગૂલ બની ગયો..

ઉજાલા કલાકે બધાં ભજિયા બનાવી આવી ત્યારે રથિન મોટે મૉટેથી કોઇ મિત્ર સાથે હસી રહ્યો હતો. કંઇક ગપ્પા મારી રહ્યો હતો. ખાસ્સી પંદરેક મિનિટ વાતો ચાલી.. ઉજાલા કંઇ કહે એ પહેલાં જ તે બોલ્યો,

‘સોરી, ડાર્લિંગ, પણ મારી જ સાથે ભણતો પેલા મનન નો ફોન અચાનક આવી ગયો. તે અત્યારે અહીં આવ્યો છે. કેટલા વરસો બાદ અમે મળીશું. મજા આવી ગઇ. અમારી મિત્રતા ના તો ઉદાહરણ અપાતા. એમ કર…હું જરા જલ્દી જલ્દી નાહીને ફ્રેશ થઇ આવું. મેં રજા લીધી છે એ સાંભળી એ ખુશ થઇ ગયો અને હમણાં જ ઘેર આવે છે. બે ચાર દિવસ સાથે રહીને આટલા વરસોની કસર પૂરી કરી લઇશું. અરે, તને પણ તેની કંપનીમાં મજા આવી જશે. એટલો સરસ હસમુખો સ્વભાવ છે તેનો. તું તો હસી હસી ને ઉંધી વળી જશે. ચાલ, હું જલ્દી પતાવું તે હમણાં ટપકી પડશે. ‘
અને બાથરૂમ તરફ જતાં જતાં તે ફકત એટલું જ કહેતો ગયો

,’હા, મનન ખાવા પીવાનો ખૂબ શોખીન છે. જોકે આજે સાંજે બહું કંઇ નહીં બનાવીશ તો ચાલશે.. મીઠાઇ તો કાલે બપોરે નિરાંતે બનાવજે. એ કયાં કાલે ને કાલે ભાગી જવાનો છે ? અને જો, બહુ હેરાન થવાની જરૂર નથી. સાંજે ખાલી દાળ, ભાત, શાક, રોટલી ચાલશે. બાકી બીજું તને જે સહેલું પડે તે જ કરજે. આવશે ત્યારે તરત તો આ ભજિયા પડયા જ છે ને? એજ ચાલશે. ગરમ કરી નાખીશું એટલે પત્યું. તારે નવું કંઇ કરવું નહીં. મેં તો તારી રસોઇના એટલા વખાણ એની પાસે કર્યા છે. એ તો ખુશ થઇ ગયો કે ભાભીના હાથની રસોઇની મજા આવી જશે. ‘

અને સીટી વગાડતા..કંઇક ગણગણતા રથિને બાથરૂમ તરફ પ્રયાણ કર્યું . અને ઉજાલાને સમજ ન પડી કે તે શું કરે. ? ભજિયા સામે કરૂણ નજરે જોતી બાકીના દસ દિવસની કલ્પનામાં તે ચિત્રવત્ ઉભી રહી ગઇ.

રજનું ગજ…!!!

વાંચનના શોખીન આપણા બાબુભાઇએ હમણાં એક જગ્યાએ કોઇ વર્તમાનપત્રમાં વાંચ્યું કે “ જીવનમાં પતિ પત્ની વચ્ચે હમેશાં પૂરી પારદર્શકતા હોવી જોઇએ. બંનેએ એકબીજાના અવગુણ નિખાલસતાથી એકબીજા સાથે ચર્ચી તે સુધારવાનો પ્રયત્ન કરવો જોઇએ. મનમાં કોઇ પણ વાત છૂપાવ્યા સિવાય બંને એ એકબીજાની ન ગમતી બાબતોની મુકતમને ચર્ચા કરવી જોઇએ….” ( લેખક નું ઘર જરૂર આવા કોઇ પ્રયોગથી ભાંગેલ હશે જેથી બીજા પણ એ પરમ અનુભવથી વંચિત રહી ન જાય એવી ઉમદા હેતુથી જ આ લેખ લખ્યો હશે. ! )

અને બાબુભાઇ ગાંધીજીની જેમ રહ્યા પ્રયોગવીર..! બસ..વર્તમાનપત્રની સલાહ બાબુભાઇને ગળે તો શીરાની જેમ સડસડાટ ગળે ઉતરી ગઇ. ને મગજમાં ફેવીકોલથી જડબેસલાક ચોંટી ગઇ. બસ પતિ પત્ની વચ્ચે તો નિખાલસતા હોવી જ જોઇએ. આ સંબંધમાં યે પારદર્શકતા ન હોય તે કેમ ચાલે ? …કોઇ દંભ..કોઇ મહોરા આ પરમ પવિત્ર સંબંધમાં ન જ હોવા જોઇએ. ( વાસ્તવિકતા કર કાંટાળી ભલે ને હોય…! એ તો કાંટા લાગે પછી ની વાત છે ને ? અને હમેશા બીજાના અનુભવ પરથી શીખીએ એ કેમ ચાલે ? આપણા પોતાના અનુભવો..સ્વાનુભવોનું કોઇ મૂલ્ય ખરું કે નહીં ? ) બાબુભાઇએ તો તરત દાન અને મહાપુણ્ય…ની જેમ તરત પરમ આવેશમાં આવી ને બચીબહેનને એવા જોશથી બૂમ પાડી કે બચીબહેન રસોડામાંથી ચા નો કપ લઇ ને આવતા હતાં તે ધ્રૂજી ગયા. અને હાથમાંથી કપ છટકીને નીચે પડયો. કપ તો તૂટયો..પણ ગરમાગરમ ચા એ પોતાના દિલની ઉષ્માથી બચીબહેનને પણ સારા એવા ભીંજવી દીધા.

બચીબહેન ઘડીકમાં બાબુભાઇ સામે ને ઘડીકમાં તૂટેલા કપ સામે ને હાથની દાઝી ગયેલ..ગરમાગરમ આંગળીઓ સામે કરૂણાસભર નેત્રે..દયામણી દ્રષ્ટિએ જોઇ રહ્યા ને ત્રિશંકુની હાલતમાં ત્યાં જ ઉભા રહી ગયા. પહેલાં શું કરવું તે જલ્દી નક્કી ન કરી શકયા. અને હજુ કંઇ નક્કી કરે ત્યાં બાબુભાઇનો પ્રેમાળ, કદીન અનુભવેલ એવો મધમાં ઝબોળાયેલ મીઠો, મધુર,મૃદુ અવાજ બચીબહેનના કાનમાં કલરવ કરી ઉઠયો. રોજ કરતાં તદન જુદા આ અવાજે બચીબહેનને એક વધુ આઘાત આપ્યો. ‘અરે, કપ તૂટયો ..તો તૂટવા દે. એવી ક્ષણભંગુર,ક્ષુલ્લક વસ્તુઓનો અફસોસ ન હોય. એવા નાના મોટા છમકલાઓ તો જીવનમાં ચાલ્યા કરે. તું અહીં આવ…આજે આપણે સાથે બેસીને એક નવી જ વાત કરવાની છે. …’

બચીબહેન બાબુભાઇની આ નવી વાતથી ચમકયા તો નહીં. કેમકે બાબુભાઇને આવતા આવા આંચકાઓથી તે સુપરિચિત થઇ ગયા હોવાથી હવે તે ખમતીધર બની ગયા હતા. આજે કયો આંચકો..કયો પ્રયોગ હશે તેની કલ્પના જોકે તે કરી ન શકયા. બાબુભાઇના મગજમાં ગમે ત્યારે ગમે તે વાત ફીટ થઇ શકતી. તેથી વધુ કંઇ કલ્પના કર્યા સિવાય બચીબહેન સોફા પર ગોઠવાઇ ગયા.એમ તો પટલાણી હતા..કંઇ ગાંજયા થોડા જાય ?

બાબુભાઇએ તેને પ્રેમથી પેલા છાપાની લાઇનો પોતાના સુમધુર અવાજે વાંચી સંભળાવી. ને ઉમેર્યું, ‘ જો, તું યે ઘણીવાર મારા સ્વભાવની ઘણી ફરિયાદો છૂટક છૂટક હપ્તાવાર કરતી રહે છે.અને એમ મને યે તારી ઘણી નાની મોટી વાતો નો રંજ રહ્યા કરતો હોય છે.હા, એ જુદી વાત છે કે હું તારી જેમ એ કહેતો ન હોઉં..કહી ન શકતો હોઉં… એ અલગ વાત છે. ! પણ ટૂંકમાં આપણે કોઇ સર્વગુણસંપન્ન નથી. બરાબર ? દુનિયામાં કોઇ ન હોઇ શકે…આપણી ખામીઓનો આપણે નિખાલસતાથી સ્વીકાર કરી શકીએ તો જ સુધારી શકાય..અને સંસાર હર્યોભર્યો બની શકે. અને પતિ પત્ની તો એક રથના બે પૈડા જેવા..તેમની વચ્ચે તો પૂરી પારદર્શકતા હોવી જ જોઇએ તો જ જીવનરથ સીધો ચાલી શકે.’ બાબુભાઇએ બગાસા ખાતાં ખાતાં એક નાનુ સરખુ ભાષણ જ ..માઇક વિના કરી નાખ્યું.

બચીબહેન કહે, ‘ઝાઝી વાતે ગાડા ભરાય..હવે મારે કરવાનું શું છે ? એ સીધુ કહો તો સમજણ પડે. ‘ બાબુભાઇએ મંદ મંદ મુસ્કાતા વાત આગળ ચલાવી. ’ એટલે એમ કે આજે આપણે બંને એ નિખાલસતાથી એકબીજાની બધી ખામીઓ..દિલ ખોલીને..છાતી ફાડીને કે છાતી ઠોકીને…એક બીજાને કહેવાની છે. અને પછી એનો સ્વીકાર કરીને એ ખામીઓ દૂર કરવાનો એક સંનિષ્ઠ પ્રયાસ કરવાનો છે. જેથી આપણું દામ્પત્યજીવન એક ઉમદા..ઉદાહરણરૂપ બની શકે. અને આપણે એકબીજાને વધુ સારી રીતે સમજી શકીએ. ચાલ, લેડીઝ ફર્સ્ટ. પહેલાં તું મને મારે ખામીઓ..જો કોઇ હોય તો..ફટાફટ કહી દે. અને હું પૂરી પ્રામાણિકતાથી એને દૂર કરવાનો પ્રયત્ન કરીશ. બસ ? અને પછી હું તારી દરેક ખામીઓ તને જણાવીશ..અને એ તારે સુધારવાનો પ્રયત્ન કરવાનો.બસ…અને પછી આપણે બની જશું..એક આદર્શ ઉગલ.એક સર્વગુણ સંપન્ન દંપતી જેમાં કોઇને એકબીજાથી કોઇ અસંતોષ મનમાં યે નહીં હોય..વાહ ! શું આદર્શ કલ્પના છે. ! બચુભાઇ જાણે બંધ આંખે પોતાના આદર્શ દામ્પત્યનું સ્વપ્ન જોઇ રહ્યા હોય તેમ બોલતા ગયા.

બચીબહેન કહે, ‘ અરે, રહેવા દો..એ છાપાવાળા તો ગમે તેમ લખ્યા કરે. એમ છાપાની બધી વાતુ માનીને જીવનમાં એના અખતરા કરવાના ન હોય.! (ગમે તેમ તો યે બચીબહેન હતા દુનિયાદારીના માણસ.તેથી એટલી સમજણ તો તેમનામાં હતી જ. ! ) આપણે જે છીએ..તે બરાબર છે. એવું કંઇ કરવાની જરૂર નથી.

’ જો, બચી, તારું આ જ દુ:ખ છે. તું કોઇ નવી વાત સ્વીકારવા જલ્દી તૈયાર જ નથી થતી. અને મારા બધા ઉત્સાહ પર ઠંડુ પાણી રેડી દે મને ટાઢોબોળ કરી દે છે.અરે, આપણે ફકત વાત જ કરવાની છે. એમાં કંઇ ગુમાવવાનું તો નથી જ. કદાચ તારી બહુ ભૂલો હોય ને તું બધી કદાચ સુધારવા અસમર્થ હોય તોયે થોડો ફાયદો તો જરૂર થવાનો જ ને ? આ તો એમકે ઘણીવાર આપણને આપણી કોઇ ભૂલ ને દેખાતી હોય..અને બીજા એ જોઇ શકતા હોય..અને આપણને નિખાલસતાથી કહે તો..આપણને સ્વસુધારની એક અણમોલ તક મળે..તું સમજતી કેમ નથી ? આમાં કોઇ મોટી વાત જ કયાં છે ?

બચીબહેને હજુ યે સમજાવવાની એક છેલ્લી નાકામિયાબ કોશિશ કરી જોઇ. જોકે મનમાં તો સમજતા હતા કે હવે આ બધું નકામું છે. એકવાર બાબુભાઇના મગજમાં કોઇ વાત ફીટ થઇ જાય પછી…..છતાં છેલ્લો પ્રયત્ન તો કરવો જ રહ્યો ને ?

’ જુઓ, એ બધી વાતમાં કોઇ માલ નથી. એવા આખતરાઓ હમેશાં ખતરા જ ઉભા કરે.પોતાની ભૂલ સાંભળવી..ને સ્વીકારવી..એ બોલવું જ સહેલું છે. બાકી ઉશ્કેરાઇ જતાં વાર ન લાગે. માટે મારી વાત માનો..ને આ બૈલ મુઝે માર..કરવું રહેવા દો..લપ બધી પડતી મૂકોને હું બીજી ગરમાગરમ ચા બનાવી આવું છું.. એ પી ને શાંતિથી છાપા ઉથલાવ્યા કરો. એમાં માથા ઉથલાવવા જેવું નથી.’

બચીબહેને લાખ રૂપિયાની વાત કહી. પણ…બાબુભાઇ જેનું નામ !

‘અરે, હું આટલી મહત્વની વાત કરું છું..સ્વસુધારણાની…અને તને ચા જેવી વાહિયાત વસ્તુ અત્યારે..આ પરમ પળે સૂઝે છે ? અને હું તને વચન આપું છું કે તારી કોઇ વાતથી હું નહીં ઉશ્કેરાઉં..આમ તો જોકે મને ખ્યાલ છે જ કે મારામાં કોઇ એવી મોટી ખામીઓ નથી જ. છતાં કોઇ નાનું એવું કંઇ સુધારવા જેવું હશે તો હું તે હસતા મોં એ સ્વીકારીને સુધારીશ. મારી જાતને ઓળખવાનો..સમજવાનો ને સુધારવાનો મોકો મળ્યો એમ માનીશ. આ મારું વચન છે બસ ?

“ રઘુકૂલ રીતિ સદા ચલી આઇ, પ્રાણ જાય, વચન ન જાય. “
તો ચાલ, આજે તો… મન મૂકી ને હળવા થઇએ..

હળવા થઇ ને હેતે વરસીએ
ને પ્રેમથી થોડા છલકીએ.

બાબુભાઇ તો જાણે કવિતાના રંગમાં રંગાઇ ગયા. બચીબહેને જોયું, ‘અરે, હવે તો આને કવિતા યે ચડી. હવે બચવાનો…છૂટવાનો..છટકવાનો કોઇ આરો કે ઓવારો નથી. કોઇ કિનારો નથી. માટે હથિયાર હેઠા મૂકી શરણાગતિ સિવાય કોઇ છૂટકારો નથી. જીદે ચડેલા મમતા કે સોનિયાને સમજાવવા સહેલા..પણ બાબુભાઇના દિમાગમાં ચડેલ ભૂત ઉતારવું અશકય.. આમ વિચારી થાકી ને હારી ને કે કંટાળીને બચીબહેને સોફામાં નિરાંતે જમાવી.

સહુ ચલો જીતવા જંગ, યાહોમ કરી ને ફતેહ છે આગે.. આમ નર્મદને યાદ કરીને બચીબહેન સોફામાં ગોઠવાયા.

‘લો કરો શરું..’
બાબુભાઇ કહે , ‘ના લેડીઝ ફર્સ્ટ… તું પહેલાં મને મારી ખામીઓની વાત કર. તારું દિલ હળવું કર..તું હળવી થઇશ ને એ હળવાશની હેલી મારા હૈયા સુધી પહોંચીને મને યે ભીંજવશે. અને આમે ય મારી ખામીઓ બહુ ન હોય એટલે જલ્દી પતી જાય..’ ’એટલે મારી ખામીઓ શું વધારે છે એમ કહેવા માગો છો ? ‘ ’ અરે, હજુ તો મેં કંઇ કહ્યું પણ નથી ને..તું આમ…..ઉકળી જઇશ તો આપણે આગળ કેમ વધીશું ? ‘ ’ તો આગળ વધવાની જરૂર જ કયાં છે ? આપણે જે છીએ..જેવા છીએ..તેવા જ સારા છીએ. ‘

’ના હવે તો ડગલું ભર્યું કે ના હટવું..ના હટવું…’

બચીબહેન હવે જાણે મેદાનમાં ઉતરી આવ્યા. હળવેથી તેમણે પહેલી સીક્ષર મારી…’ જુઓ, પહેલી વાત તો મને આ તમારા અવનવા તુક્કાઓની…અખતરાઓની..ચિત્રવિચિત્ર તરંગોની જ વાત નથી ગમતી. જે કંઇક આડુ અવળું ગમે તે કયાંકથી વાંચી લો એટલે કંઇ વિચાર્યા સિવાય અખતરાઓ ચાલુ કરી દો છો…અને એમાં કેટલીયે વાર મિત્રો વચ્ચે પણ હાસ્યાસ્પદ બનો છો.. એની તમને યે ખબર નથી પડતી…! ‘
’ અરે, અત્યારે તારે મારી ખામીઓ કહેવાની છે. આ તો મારી ખૂબી છે.માનવીમાં સમય પ્રમાણે પરિવર્તન તો આવવું જ રહ્યું ને ? નવું નવું વાંચવું..અને એનો અમલ ન કરીએ તો પોથીમાના રીંગણની જેમ બધું નકામું .વાંચીએ પણ અમલ ન કરીએ તો શા કામનું બધું ? ‘ વાંચે પણ કરે નહીં વિચાર…’ કવિ દલપતરામ અમસ્તા થોડા કહી ગયા હશે ? એટલે તારે કરવી હોય..તને કોઇ દેખાતી હોય તો મારી ખામીઓની વાત કર..મારી ખૂબીઓ તો હું જાણું જ છું. દરેક વ્યક્તિ કંઇ મારી જેમ બધી વાતનો અમલ ન કરી શકે..સામાન્ય માનવીનું એ ગજુ નહીં..એ તો મારા જેવી કોઇ વિરલ વ્યક્તિ જ કરી શકે..’ બાબુભાઇએ એકી શ્વાસે સરસ મજાનું ભાષણ પૂરું કર્યું.

બચીબહેન કંઇ એમ ગભરાઇ થોડા જાય ? ;પણ તમારી આ ખૂબી કે જે કહો તે મારે માટે તો ખામી જ બની જાય છે એનું શું ? ’ એટલે તું કહેવા શું માગે છે ? આ ગામડાના ભોથાઓ કંઇ સમજે જ નહીં ને ! અરે, હવે તું ગામડામાં નથી રહેતી..ગામડાની બચી નથી..હવે તું મીસીસ બચીબહેન બાબુભાઇ છે..સમજી ? જરા સુધર..સમજ અને નવી દુનિયાના રંગઢંગ શીખ..અજે એકવીસમી સદીમાં દુનિયા કયાંની કયાં પહોંચી ગઇ છે..ખબર છે ? ‘ બાબુભાઇ ફરીથી એક નાની સરખી તક ઝડપી લીધી..વગર માઇકે જાહેરાત કરવાની… ’

દુનિયા જયાં પહોંચી હોય ત્યાં…તમારા આ બધા ધખારાથી હું તો થાકી…રોજ ઉઠીને મનમાં શેખચલ્લીની જેમ કંઇક તુક્કા આવ્યા જ કરે ને તમે થઇ જાવ ચાલુ….! અરે, તમારા દોસ્તો પણ બધા પાછળથી કેટલી મશ્કરી કરે છે તમારી એ તમને ખબર છે ? ‘

’ અરે, પાછળથી તો લોકોએ રાજા રામને યે નહોતા છોડયા. ગામને મોઢે કંઇ ગરણા બાંધવા થોડા જવાય છે ? મારા મહાન વિચારોને..આદર્શોને..મારા પ્રયોગોને પામર સમાજ સમજી ન શકે તે સ્વાભાવિક છે. તેથી વાતો કરે..પણ તું સમજી શકે તો પણ મારે તો ઘણું છે. હવે ભગવાને બે પૈસા આપ્યા છે અને સમય મળ્યો છે તો આવા મહાન વિચારો કરી ને તેનો અમલ કરીએ તો જીવન ધન્ય બની જાય..’

’ આના કરતાં તો બે પૈસા ઓછા હતા.. તે વધારે સારું હતું. પૈસા કમાવા સિવાય બીજા કંઇ ઉધામા તો નહોતા. ‘ ’ તને નહીં સુધારી શકાય. તું મારા મહાન વિચારોને નહીં સમજી શકે. હું તો આપણા બંનેની ખામીઓ જાણી, સ્વીકારી , સુધારી મહાન બનવાનો પ્રબળ પુરુષાર્થ કરી રહ્યો હતો. પણ…..દરેક સફળ પુરુષની પાછળ એક સ્ત્રી હોય છે..પણ રે નશીબ….હું કયારેય….’

’ એટલે ? હવે હું તમારે માટે યોગ્ય નથી રહી ? ભૂલી ગયા એ દિવસો ? જયારે તમને કોઇ છોકરી આપતું નહોતું ત્યારે મારા બાપે દયા ખાઇને..ભાઇબંધના દીકરા સારું થઇ ને મારા લગન તમારી હારે કર્યા’તા ? નહીંતર તે દિવસે તમારી પાસે હતું શું ? લક્ષ્મી તો મારે પગલે આવી છે સમજયા ? ‘ ’જરાયે નહીં..તારે પગલે નહીં..મારી મહેનત અને હોંશિયારીથી લક્ષ્મી આવી છે સમજી ? પણ તને ગામડાની ગમારને એ લક્ષ્મીને લાયક બનવાની પણ કયાં ભાન છે ?

અને ગુસ્સાથી ધમધમતા બાબુભાઇએ ત્યાં રહેલ બીજા કપનો યે છૂટો ઘા કર્યો…
અને કાચના કપના આત્મવિલોપનના એ અવાજમાં બંનેના ઝગડાની શરણાઇના સૂર વહેતા રહ્યા.

છે કોઇ દાન લેનાર ?

ઘણાં માણસો એટલા બધા પરોપકારી હોય છે કે મદદ ન જોઇતી હોય તેને પણ મદદ કરી જ નાખે. જાણે માંડ કોઇ બલિનો બકરો હાથમાં આવ્યો. તેના ઉત્સાહને બ્રેક હોય જ નહીં. ને બ્રેક વિનાની ગાડી થી બચવું કંઇ આસાન થોડુ છે ? એ તો હડફેટમાં આવનાર કોઇને પણ….
આ બાબુભાઇ બોખીરીયા પણ આવા જ ઉત્સાહી..પરોપકારી, પરદુ:ખભંજન જીવ. કોઇ પણ ને મદદ કરવાનો તેમને ભારે ચસ્કો.. એ તેનો એક્માત્ર શોખ..તેમના બે ચાર કિસ્સાની હું સાક્ષી હોવાથી અમે તેમનાથી બચીને રહેવાનો પરમ પુરુષાર્થ કરતા રહીએ છીએ. જોકે છતાં કયારેક….

કોઇ જરાક માંદુ પડે એટલે તરત એમને ઘેર પહોંચી જાય.જરાક શરદી ઉધરસ થયા હોય..તો યે એમની પાસે જઇ ને બે કલાક ટી.બી.કે અસ્થમા અને કેન્સર થી લઇ ને એઇડસ સુધીના રોગનું વિગતવાર વર્ણન કરી આવે.સલાહ સૂચનાઓ નો તો તેમની પાસે વણખૂટયો ખજાનો!!
અને પાછા પરોપકારી એવા કે કોઇ ને એ ખજાનાથી વંચિત ન જ રાખે.!! તેમને સામેથી આવતા જોઇને ભલભલા રસ્તો બદલાવી નાખે.હમણાં એકાદ સોનેરી સલાહ સૂચના ફ્ટકારી દેશે..તે ડર સૌને લાગે.અને સલાહો યે પાછી કેવી વિગતવાર ! પોતાના અનુભવો સાથે સાથે અખૂટ રસદર્શન કરાવવાનું પણ ન જ ચૂકે. અને જતા જતા પાછા કહે પણ ખરા ! ”ભાઇ, સોરી હો ! આજે જરા ઉતાવળ છે…કાલ ,પરમદિવસે નિરાંતે તમારે ઘેર આવી ને વિગતવાર સમજાવીશ.
અનુભવ તો ભઇ મોટી ખાણ છે.!! અને જ્ઞાન તો આપવાથી વધે..એમ માનતા બાબુભાઇ પાસે હવે તો વધી વધીને જ્ઞાન નો ભંડાર થઇ ગયો હતો ! આપણે ભલે ને મનમાં કહીએ કે મારા બાપલા ! મને એ વહેચણીમાંથી બાકાત રાખને ! પણ મોઢે કહેવાની હિમત જો કરી તો….તો નવી પેઢી વિષે એકાદ બીજુ લેક્ચર સાંભળવું જ પડે ! આપણે તો બસ એટલું જ કરી શકીએ..પ્રતીક્ષા ! એમના મૌન થવાની પ્રતીક્ષા! બાકી રીમોટ તો આપણી પાસે છે નહીં કે આપણે છાનામાના સ્વીચ દાબી દઇ શકીએ !
આવા બાબુભાઇએ એકવાર જલારામબાપાની ચોપડીમાં વાંચ્યું કે તેમણે પોતાની પત્ની એક સાધુમહારાજ ને દાન માં દઇ દીધી હતી.!!! બસ…બાબુભાઇને થયું કે…દાનમાં દેવી તો પત્ની જ દેવી!!! પત્નીદાન જેવું બીજુ કોઇ ઉત્તમ દાન નથી!!તેને થયું કે હું જલારામ બાપાનો ખાસ ભક્ત!! અને એને ચીલે ન ચાલું તો મારું જીવન નકામું કહેવાય!!!( એ દાન ..લેનારનું જીવન નકામુ થઇ જાય..તેનો વાંધો નહીં!!!)
એમાં એકવાર મંદિરના નિર્માણ માટે તેમની પાસે કોઇ ફંડફાળો ઉઘરાવવા આવ્યું.તેમને તો જાણે સુવર્ણાવસર મળ્યો… ”લખો મારો ફાળો: …પત્ની નંગ એક….સાજી સારી..અખંડ…
ફાળૉ ઉઘરાવનાર ભાગી ગયો..મારે એક પણ નથી સચવાતી ત્યાં……
પછી તો તેમણે રીતસરની ઝૂંબેશ ઉપાડી…પત્નીનું દાન કયાં સ્વીકારાય છે..તે શોધવાની ખૂબ મહેનત કરી.કોઇ કોમ્પ્યુટર ના રસિયાએ વળી સલાહ આપી,”ગૂગલમાં નાખી ને શોધો,,,કોઇ વેબસાઇટ કદાચ મળી આવે…!!!”
બાબુભાઇએ તો પત્નીદાન માટેની સાઇટ શોધવાની ખૂબ મહેનત કરી.પણ ..એમાં એને બિચારાને કોઇ સમજણ ન પડી કે ગુગલ ચકરી ખાઇ ગયું!!! પણ એમાં યે એમની અદભૂત ઇચ્છા પૂરી ન થઇ.અને જાણીતા માંથી યે કોઇ આ દાન સ્વીકારવા રાજી ન થયું!!(અલબત આ દાન દેવાની તત્પરતા ઘણાં એ બતાવી !!!)
હવે?હવે કરવું શું?શું જલારામ બાપા જેવા ભકત થવાની પોતાની ઇચ્છા અધૂરી જ રહેશે કે શું? પણ..ત્યાં બાબુભાઇએ કયાંક ગુપ્ત દાન વિષે વાંચ્યું.અને તેને થયું કે બસ…દાન કરવું તો ગુપ્ત જ કરવું!! દાનની પ્રસિધ્ધિના વળી ધખારા…અભિમાન શા ? જમણા હાથે આપીએ તો ડાવા હાથને યે ખબર ન પડવી જોઇએ!!પોતે આવડા જ્ઞાની થઇ ને ગુપ્ત દાન નો મહિમા કેમ ભૂલી ગયા?અને એટલે જ વેબસાઇટ પર એની માહિતી ન મળી!!બધાએ પત્નીના ગુપ્ત દાન જ કર્યા હશે!!!!
અને હવે બાબુભાઇ સજોડે ઉપડયા…પ્રસિધ્ધ યાત્રાધામની મુલાકાતે !! અને ત્યાં ભગવાનની સામે પત્ની સાથે ઉભી…હાથ જૉડી,…મનોમન પત્ની અર્પણ કરી..પ્રાર્થના કરી..દાનની પહોચ સુધ્ધાં લેવાની આંકાક્ષા રાખ્યા વિના…કોઇને યે….. ડાબા કે જમણા હાથ ને તો શું ખુદ પત્ની ને યે ખબર ન પડે તેમ ..ધીમેથી ત્યાંથી સરકી ગયા! હવે ઇશ્વર સ્વીકારી લેશે આવી અનુપમ ભેટ!!!(હવે ઇશ્વર જાણે ને એની ભેટ જાણે!!!આપી દીધા પછી તેની સામે થોડુ જોવાય?)

અને પરમ સંતોષ પામતા બાબુભાઇ પોતાને જલારામબાપાની કક્ષાના ગણી ને જીવનની સાર્થકતા અનુભવી રહ્યા!!!પણ ..એ સાર્થકતા એકાદ દિવસ માંડ ટકી શકી!!કેમકે બીજે જે દિવસે પત્ની બચીબેન ઘેર પહોચી ગયા. અને..બાબુભાઇ નો ઉધડો લીધો!!!તેનું ચંડિકારૂપ જોઇ ડઘાયેલ બાબુભાઇ પોતાનું ગુપ્ત દાન નિષ્ફળ જવાથી કંઇ ન બોલવુ જ વધારે સલામત લાગવાથી..જિંદગી માં કદાચ પહેલીવાર કોઇ સલાહ કે સૂચના આપ્યા સિવાય..મૌન બની સૂઇ ગયા.અને ઇશ્વરને ફરિયાદ કરવા લાગ્યા..મનોમન કેમ તેમનું અમૂલ્ય દાન તેમણે ન સ્વીકાર્યું!!! (ઇશ્વરને યે પ્રોબ્લેમ છે કે શું?)
અને આજે યે બાબુભાઇ ના મનમાં એક વસવસો કાયમ માટે રહી ગયો છે કે..પોતાનું પત્નીદાન નિષ્ફળ ગયું!!!જોકે પત્ની માટે એને પ્રેમ તો ખૂબ હતો જ.આ તો જલારામા બાપાના પરમ ભકત હોવાથી તેમને પગલે ચાલવાની અદમ્ય ઇચ્છાથી જ તેમણે પોતાની પ્રિય પત્નીનું દાન આપવાનું નક્કી કરેલ.અને આજે યે જોકે એમની ભાવનામાં કોઇ ફરક નથી જ પડયો!!! આજે યે તેઓ તત્પર છે જ પત્નીદાન કરવા!!!
છે કોઇ દાન સ્વીકારનાર ?
છે કોઇ દાન લેનાર!!!????

nilam doshi

મારા વહેલી સવારના મુલાકાતીઓ…

“ આસમાને સંકેલ્યા રૂપેરી શણગાર,
ચાંદની ગઠરી બાંધી ,
છાને પગલે રજની લે વિદાય. ”

આસમાને પોતાના શણગાર સંકેલવા માંડયા. સૂરજ ની હાજરી માં આમે ય એના શણગાર કેવા ફિક્કા પડી જાય છે. એના કરતાં સમજી ને સામે થી જ ગૌરવભેર વિદાય કેમ ન લઇ લેવી ?

“ આ ભોળુભટાક નીલગગન પણ નીકળ્યું કેવું શાણુ ,
રાત તિજોરી ખૂલતા ઝળહળ ઝળક્યું કાળુ નાણુ. “

( આ કોની પંક્તિ મારા કાનમાં ગૂંજી રહી..એ આટલી વહેલી સવારે તો કેમ યાદ આવે ? )

એ કાળુ નાણુ સૂરજદાદાની કરડી નજરે ચડી જાય તે પહેલાં જલ્દી અદ્રશ્ય થઇ જવું સારું. એમ વિચારી
ધીરગંભીર, તિમિરઘેરી રજની પણ પોતે રાતભર પાથરેલ પથારો પોતાના પાલવમાં સંકેલી…એક એક તારલિયાને વીણી લઇ..ગૂપચૂપ..છાને પગલે..ફરી મળવાનો વાયદો કરી..ભાવભીની વિદાય લેવાની તૈયારી કરી રહી છે. ચન્દ્રને પોતાની સાથે ખેંચી જવા થોડીવાર શોધખોળ આદરે છે. પણ ચન્દ્ર કંઇ તારલા જેવો ડાહ્યો થોડો છે ? તે તો હજુ આસમાનમાં સંતાકૂકડી રમ્યા કરે છે. જવાની શી ઉતાવળ છે ? જરા ઉષારાણી ને બાય તો કહી દઉં. અને ઉષારાણી ને મળવાના અરમાન સાથે તે આસમાનની ગઠરીમાંથી છટકી, ‘ તમે સૌ પહોંચતા થાઓ..ત્યાં હું આવું છું..’ એના જેવું કંઇક કહી પોતાની ગતિ મંદ કરી નાખે છે. એમ કંઇ ઉષારાણીના દર્શન કર્યા સિવાય કેમ જવાય ? એને માઠું ન લાગે ?
અને અનુભવી રજનીરાણી એ જોઇ લીધું કે આ કંઇ પોતાની સાથે આવે તેમ લાગતું નથી. એટલે અંતે તેનો સંગાથ છોડી….પોતાના દામનમાં તારલિયા ભરી ધીમે ધીમે અદ્રશ્ય થતી જાય છે.

એકલો પડેલ ચન્દ્ર હવે ઉતાવળ અને આતુરતાથી ઉષાની રાહ જોતો ઘૂમી રહ્યો છે. જલ્દી આવી જાય તો સારું.. પાછી મુશ્કેલી એ કે ઉષારાણી સૂર્યદાદા વિના આવે જ નહીં ને ? એટલે સૂરજદાદા દૂર..સુદૂર હોય ત્યારે જ પોતે એને મળી ને હાય..હેલ્લો કરી શકે. સૂરજદાદા ની સવારી પૂરી આવી પહોંચે એટલે ઉષારાણી પણ કયાં રોકાય છે ? અને મારે પણ એમની આમન્યા તો જાળવવી જ રહી ને ? એમની આગળ પોતાની કોઇ વિસાત નથી..એ પોતે કયાં નથી જાણતો ? એ દાદા ના તેજે તો પોતે આટલો શોભાયમાન લાગે છે..અને બધાને વહાલો થઇ શકે છે. બાકી અમેરિકા પરથી પેલા કોણ આવેલ …..એપોલોમાં બેસીને..તેમણે તો આરામથી કહી દીધેલું… ‘ ચન્દ્ર પર તો કંઇ નથી..ધૂળ અને ઢેફા છે.’
પોતાની આબરૂ નો યે વિચાર ન કર્યો ? આટલા વરસોથી બાળકો બિચારા તેને જોઇને મામા ..મામા ..કરતાં કેવા ખુશ થાય છે. ! ઉછીની તો ઉછીની શોભાથી પણ પોતે કેવો રૂપાળો લાગે છે. દાદાની સામે કોઇ આંખ મિલાવી શકે છે ? આમ વિચારતો વિચારતો ચન્દ્ર ઝડપથી દૂર નીકળી ગયો..કોઇની શોધમાં….

ઋષિ મુનિઓનો પ્રિય સમય એટલે બ્રાહ્મ મૂહર્ત. સંસારીઓ માટે મીઠી નિદ્રાનો સમય. મને જોકે સૂર્યદેવને વધાવવાની..તેમના સ્વાગત, સત્કાર કરવાની કોઇ ઉતાવળ..કોઇ ખાસ તમન્ના નથી હોતી.. દુનિયામાં ઘણાં તેનું સ્વાગત કરવાવાળા ..નમસ્કાર કરવાવાળા છે. એ કંઇ થોડા મારા માનના ભૂખ્યા છે ? એક હું નમસ્કાર નહીં કરું એથી એમને કોઇ ફરક કયાં પડે છે ? આમ વિચારી હું તો આરામથી વહેલી સવારની મીઠી નિદ્રાના આગોશમાં પડી રહેવાનું પસંદ કરું છું.

પણ…આ મારા રોજિંદા પણ મોંઘેરા મુલાકાતીઓને મારા મિલનની ઉતાવળ આવી ગઇ છે..આખી રાત જાણે શબરીની જેમ પ્રતીક્ષા ન કરી હોય…! શબરી એટલે પ્રતીક્ષાનો પર્યાય.., રાધા એટલે પ્રેમનો પર્યાય..મીરા એટલે ભક્તિનો પર્યાય..પણ હું તો કોઇ નો પર્યાય નથી..પણ છતાં મારો વિરહ જાણે સહન ન થયો હોય તેમ આખી રાત મારી પાસે ન ફરકનાર ..પેલી શીતળ હવાની ઠંડી..મીઠી લહેરખી સવારના પહોરમાં આવી ને મારા સમગ્ર અસ્તિત્વને કોમળતાથી સ્પર્શી ને પીંછા ની હળવાશથી મારા અણુ એ અણુ માં શીતળતાનો એક નશો ભરી ગઇ. અને પછી તો ઉઠવાને બદલે મીઠી ઉંઘનો કેફ ન ચડે તો જ નવાઇ ને ?

મને તો થાય છે..આ ઋષિ મુનિઓએ વહેલી સવારનો મહિમા ગાવાને બદલે ખાલી સૂર્યોદયનો જ મહિમા ગાયો હોત તો કેવું સારું થાત. આ તો ન પોતે સૂએ…ન કોઇને સૂવા દે..ને આરામથી ગાઇ દીધું..

” રાત રહે જયારે પાછલી ખટઘડી…
સાધુ પુરુષે સૂઇ ન રહેવું…”

જો કે આમ તો મારે માટે કોઇ વાંધો નથી કેમકે ..હું નથી સાધુ કે નથી પુરુષ..એટલે હું તો આરામથી જરૂર સૂઇ શકું. છતાં કોઇ ડાહ્યા વિવેચકો એ તેને વિશાળ અર્થમાં લઇ લીધું..તેથી….

અને પાછું મને તો દુ:ખ એ વાતનું છે..બ્રાહ્મમૂહર્તમાં ઉઠવું એ બધી રીતે સારું છે..એમ મેં હજારવાર વાંચ્યું છે. અને દોઢડહાપણ કરીને લાખ વાર લોકો ને કહ્યું છે. પોતાના પગ પર કૂહાડો મારવો તે આનું નામ જ ને ? ન જાણતી હોત તો ગમે ત્યારે ઉઠત પણ મનમાં કોઇ અપરાધભાવ તો ન જાગત. ન જાણ્યા જેવું સુખ આ દુનિયામાં બીજું એકે નથી જ. અને મારી જેમ જ સાંઇ કવિ શ્રી મકરંદ દવે પણ આ વાત સારી પેઠે જાણતા …સમજતા જ હશે..જેથી તેમણે તો એના પર સરસ મજાનું કાવ્ય પણ લખી નાખ્યું.

…”ને ઓલ્યો આ કાનિયો માળો,
કાંઇ ન જાણે છંદ
તો યે તે રાતી રાણ જેવો શું
રોજ કરે આનંદ ?

જાણવામાં મેં જિંદગી કરી શું ધૂળ ?
અણજાણ્યા શું એને લાધ્યું મૂળ ? “

અર્થાત્ ન જાણવામાં નવ ગુણ હશે. ખેર ! હવે અફસોસ કર્યે શું વળે ? જોકે એમ કંઇ હું એવા નાના નાના અફસોસને ગાંઠી ને વહેલી ઉઠી જાઉં એમ નથી. આ તો મારે કરવી છે..મારા વહેલી પરોઢના મુલાકાતીઓની વાત..મને ઉઠાડવાના તેમના પ્રામાણિક પ્રયત્નોની વાત.

વહેલી સવારનો મારો પ્રથમ મુલાકાતી તો પેલો શીતળ વાયરો…ઠંડી મજાની લહેરખી લઇ ને આવતો સુગંધી વાયરો મારો પહેલો મુલાકાતી. આમ તો મારો ખાસ માનીતો..હું એની પૂરેપૂરી ચાહક. પણ એથી કંઇ આમ વહેલી સવારના આવી ને કાનમાં વાતો કરવાની..? ચૂપચાપ આવી ને વહેતો રહે તો એનું શું જાય ? પણ એને તો સવારના પહોરમાં કેટલીયે વાતો કરવી હોય..દુનિયા આખી ફરીને..આખી રાત રખડીને આવ્યો હોય એટલે..જાણે સવારના પહોરમાં છાપાની જેમ સમાચાર આપવાની ઉતાવળ ન હોય..!

મને જગાડવાના બધા પ્રયત્નો એના નિષ્ફળ જાય…હું કંઇ હોંકારો યે ન આપું…એટલે પોતાની મંદ ગતિ વધારી , મધ્યમ ગતિને બદલે..સીધો દ્રુત ગતિ એ ભાગ્યો.. શીતળ લહેરખીમાંથી રૌદ્રરૂપે વંટોળ બની, ..રિસાઇને મારી વાતો કરવા વહેતો થયો…અને મને પાક્કી ખબર છે. હવે જઇ ને પેલા ખીલી રહેલ મોગરાના ફૂલ સાથે ગોષ્ઠિ માંડશે…ગોષ્ઠિ શેની ? રીતસરની મારી પંચાત જ માંડશે..વાયરો તો આમે ય પંચાતિયો તો ખરો જ ને ? મારી પ્રમાદની..મારી ઉંઘની..આળસની વાતો કરશે. આમે ય એ રમતા રામને બીજું કામ પણ શું છે ? જેમ પુષ્પની સુગંધ પોતાની સંગે પ્રસરાવતો રહે છે તેમ આપણી વાતો ફેલાવવામાં પણ કંઇ એ પાછો પડે તેમ નથી જ…અને જતાં જતાં..પોતાનું કાર્ય પેલા બહુમાળી વૃક્ષની ઇમારતમાં આવેલ નાનકડા ફલેટમાં વસતા પંખીઓને સોંપી ને જ ગયો હશે. એની મને કયાં જાણ નથી? હું તો એને પૂરેપૂરો ઓળખું ને ?

જવા દો… આ વહેલી પરોઢના પ્રથમ મુલાકાતી..વાયરાને તો વહેતો કર્યો. પણ તે પેલા નાનકડા પંખીને મને જગાડવાનું ભગીરથ કામ સોંપી ગયો છે..પણ એને કયાં ખબર છે ? ઉંઘતા હોય તેને જગાડી શકાય…પણ જે જાગેલ જ છે..પરંતુ ઉઠવું જ નથી..એને કોઇ જગાડી શકયું છે ખરું ? હું ઉંઘમાં છું એવો વાયરાને વહેમ હતો…પણ હું તો જાગૃત થઇ ને મીઠી નિદ્રાનો મધમીઠો લહાવો માણતી હતી !! રાતભર નીંદરરાણી ના અબાધિત..એકાધિકાર શાસન નીચે રહી હતી..એ આધિપત્ય આસાનીથી છોડવાનુ કેમ ગમે ? સવારના પહોરમાં આવતા મુલાકાતીઓ સાથે ગપ્પા મારવા બેસી જવું ? અને આમેય નીંદરરાણીનું સાન્નિધ્ય તો મને પણ બધાની જેમ બહુ વહાલું..એ રિસાય એ તો પોષાય જ નહીં ને..! એટલે હું તો સાક્ષીભાવે…નિર્લેપ બની ને પૂરી તટસ્થતાથી જાગૃત ઉંઘને માણતી હતી.

ત્યાં મારી બીજી મુલાકાતી આવી નાનકડી દેવચકલી..કે પછી ફૂલચકલી…કે નાનકડી બુલબુલ..? જે હોય તે..” નામમાં શું રાખ્યું છે ? “

શેકસપિયર જેવા મહાન લેખકે આમ કહી ને મારા જેવા અનેકને બહુ મોટી શંતિ કરી દીધી છે. નામનું કોઇ મહત્વ જ નહીં ને..! જે કહો તે ચાલે..દેવચકલી..ફૂલચકલી..કાગડો કે કબૂતર..કહો તો યે શું ? ગમે તે નામે એને બોલાવો…એથી કંઇ એની જાત..કે એનું અસ્તિત્વ થોડું બદલાઇ જવાનું છે ? કે એનો કલરવ કાગડા કે કબૂતર જેવો થોડો થઇ જવાનૉ છે ? લોકો નકામા નામ પાછળ આખી જિંદગી હેરાન થાય છે.! નામનું મહત્વ જ ન હોય તો પછી…..! કોઇ હેરાન ન થાય એટલે તો શેકસપિયર બિચારો મોઢે કહી જવાને બદલે લેખિતમાં આપી ને ગયો. પણ લોકો સમજે નહીં તો એ શું કરે ? એણે તો એનાથી થઇ શકે તે કર્યું..છતાં બધા નામ માટે દોડે છે. ખેર..! જેવા જેના નશીબ…

તો..આ નાનકડા બુલબુલે….( હવે તો બિન્દાસથી ગમે તે કહી શકું ને ? ) મારા પલંગની સાવ પાસેની બારી પર પોતાનો અડ્ડો જમાવી દીધો. ને ચાલુ કર્યો પોતાનો કલરવ. આમ તો જો કે મને એનો મધુર સ્વર ગમે છે. પણ આજે..આ ક્ષણે તો મને એના ઇરાદાની જાણ છે. પેલા લુચ્ચા વાયરાએ એને બરાબર પઢાવીને મોકલ્યું છે.મારી સામે કાવતરું રચ્યું છે. આજે ગમે તેમ કરીને ઉષારાણીના આગમન પહેલાં મને ઉઠાડવાનું ભયંકર કાવતરું. મારા જ ઘરના બગીચામાં રહીને મારી સામે જ દ્રોહ કરવાનું તે આપણા રાજકારણીઓ પાસેથી શીખ્યું કે શું ?
તેણે તો પોતાનું એકધારું સંગીત ચાલુ રાખ્યું.

ધીમેથી એને ખબર ન પડે તેમ મેં મારા ઉંઘભરેલ નેત્રો ખોલી તેને નીરખી લીધું. ને મારા ચહેરા પર મંદ સ્મિતની લહેર પથરાયેલ જોઇ તેને તાન ચડયું હોય તેમ બમણાં જોશથી કલરવ કરી મને ગુડમોર્નીંગ કરી રહ્યું. મને થયું…મારી ચોરી પકડાઇ ગઇ. (બજાજની રોશની વિના યે ચોરી પકડાઇ શકે છે ખરી..! ) મેં તો જલ્દી જલ્દી મારી પાંપણોને સીલ કરી દીધી. હવે તેને નીરખવાનો મોહ જતો કરવો જ રહ્યો. આમે ય માયા, મમતા (આ બંને ને જતા કરવા જેવા જ નથી ? )મોહ..આ બધું તો ક્ષણિક છે..ભ્રામક છે.. એમાં ફસાવું મારા જેવી નિર્લેપ વ્યક્તિ માટે સારું નહીં જ.
થોડીવારમાં નાનકડું બુલબુલ બિચારું..બિચારી..કે બિચારો… જે હોય તે……થાકી ગયું.. એને થયું ..અહીં મારા એકલાની દાળ ગળે તેમ નથી જ. શ્રી ટાગોરના ‘ એકલો જાને રે..’ નો મોહ છોડી તેણે તો એક કરતાં બે ભલા. એમ માની ઇશારાથી પોતાના સાથીદારને બોલાવ્યું. અને એક ઇશારામાં દોડીને સાથીદાર આવી પહોંચ્યો..એના પરથી નક્કી થઇ ગયું કે આવનાર નર જાતિ હતો. ને બોલાવનાર…નારી .વધુ સ્પષ્ટતા કરવાની કોઇ જરૂર ખરી ?મારો આ ત્રીજો મુલાકાતી તો બિચારો ચીઠ્ઠી નો ચાકર…,,મીરાબાઇ ની જેમ..” મને ચાકર રાખો ઓધવજી…” એમ ગાયા સિવાય પણ પ્રિયતમા કે પછી…પત્નીના સૂરમાં સૂર પૂરાવવા મંડયો. “ મિલે સૂર હમારા..તુમ્હારા..” ની જુગલબંદી જમાવી બંને એ. મને થયું..બસ બહુ થયું હવે. આ મોંઘા મુલાકાતી ઓ આમ તો મારા અતિ પ્રિય..એને વધારે હેરાન ન કરાય..કાલે ન આવે તો મને જ એમના વિના નહીં ગમે. એટલો મારો લગાવ છે એમના માટે….મેં તો જ્લદી ઉઠી એને ગુડમોર્નીંગ કહ્યું…પોતાની મહેનત સફળ થયેલ જોઇ બંને ખુશ થઇ ગયા. પણ હવે એમને યે દાણા વીણવા જવાનું લેઇટ થતું હોવાથી

સાંજે મળવાનો વાયદો કરી મારી ભાવભીની વિદાય લઇ બંને ઉપડી ગયા..કોઇ એ “ ચોકમાં દાણા નાખ્યા છે..” એવું ગાયું હોત તો હું એને રોકી પણ શકત. બાકી એની રોજીરોટીનો સવાલ હોય ત્યાં શું થઇ શકે ? અને આજે તો પાછું ઘર બનાવવાનું હોવાથી એનું મટીરીયલ…તણખલાં..સાઠીકડાં..વિગેરે પણ લાવવાનું હતું. બંને એ સાનમાં કરેલ વાતો હું સમજી ગઇ હતી હોં.!

એ બંને તો ઉડી ગયા….હવે ? હજુ વિચારું ત્યાં તો મારા ત્રીજા મુલાકાતી..હળવેથી આવી ચડયા. બારીમાંથી પારિજાતની ડાળીએ હાથ લંબાવ્યો…અને હું તો સુગંધ..સુગંધ….! કોઇ પણ લીલીછમ્મ ડાળીનું આમંત્રણ નકારવું આસાન થોડું છે ? તો આ તો મારા અતિપ્રિય…નિકટના સ્વજન જેવા પારિજાતનું ભાવભીનું ઇજન. એનો ઇન્કાર શકય હોય ખરો ? મારા આખાયે અસ્તિવમાં …મારા પ્રાણમાં જાણે એક ખુશ્બુ પ્રસરી ગઇ. મારું સમગ્ર ચેતન મહેકી ઉઠયું. એને સ્પર્શવાની અદમ્ય ઇચ્છાને અવગણવી તો અશકય જ ને ? એના એક ઇશારે…એના ભીના ભીના આમંત્રણે હું આખી યે સૌરભથી લથબથ . અને મારો બધો યે પ્રમાદ..કયાં ઉડી ગયો….નીંદરરાણી ને બાય કહી તેણે નીચે પાથરેલ સફેદ, કેસરી , નાજુક, સુરભિત પુષ્પપથારી ને નિહાળવા , તેની સુગંધને શ્વાસમાં સમાવી લેવા હું દોડી…

” આજ અંધાર ખુશબો ભર્યો લાગતો,
આજ સૌરભભરી રાત સારી…
આજ આ સાલની મંજરી
ઝરી ઝરી ..પમરતી
પાથરી દે પથારી..”

કવિ શ્રી પ્રહલાદ પારેખની આ સરસ મજાની પંક્તિ મનને તરબતર કરી ગઇ. ઉપર આકાશમાં જોયું તો પેલો ચન્દ્ર અંતે ઉષારાણી ની ઝાંખી થતાં ખુશખુશાલ બની તેને ‘ કલ ફિર મિલેંગે ‘ નો વાયદો આપી ઝડપથી દોડી રહ્યો હતો.
ઉગતા સૂરજદાદા..ની મર્યાદા તો એણે જાળવવી જ રહી ને ? અને હું પણ પૂરી શ્રધ્ધાથી પૂર્વાકાશે પ્રગટી રહેલ સૂર્યદેવતાને ભાવથી વંદી રહી. પ્રાચીમાં પ્રગટેલ ..કિરણ કટોરી માંથી મૃદુ કિરણો સૃષ્ટિને અજવાળવા વેરાઇ રહ્યા. ને ક્ષિતિજે ગુલાલના છાંટણા છંટાઇ ગયા..

નીલમ દોશી (શબ્દ્સ્રુષ્ટિ સપ્ટે.અંકમાં પ્રકાશિત લલિત નિબંધ )

બચીબહેનની પ્લેન યાત્રા..

જીવનમાં દરેક વસ્તુ દરેક માટે કયારેક તો પહેલીવાર થતી જ હોય છે. અને એ પહેલીવારની અનુભૂતિ..રોમાંચ..આનંદ અનોખો જ હોય છે. પ્લેનમાં મુસાફરી ન કરી હોય ત્યારે એના કલ્પના નો યે આનંદ હોય છે. પરંતુ પચી વારંવાર જયારે તમે પ્લેનની મુસાફરીથી ટેવાઇ જાવ ત્યારે એ આનંદ..એ ચાર્મ કયાંય અદ્રશ્ય થઇ જાય છે. અતિ પરિચય હમેશા અવજ્ઞાને પાત્ર જ થાય છે ને ?પન યાદ કરો..જયારે તમે પહેલીવાર જિંદગીમાં પ્લેનમાં બેઠા હતા ત્યારે કુતૂહલ,આનંદ કે ગૌરવની કેવી લાગણી અનુભવી હતી.! અલબત બધાની લાગણી અલગ હોઇ શકે.. એની ના નહીં.. હમણાં આપણા બચીબહેનને પણ અચાનક પહેલીવાર પ્લેનયાત્રાનો મોકો મળ્યો. અને તે પણ સાવ એકલા જવાનો… વાત એમ હતી કે બાબુભાઇ મુંબઇ કોઇ કામસર ગયા હતા ત્યાં ગયા પછી તેમને થયું કે ચાલ, બેચાર દિવસ આજુબાજુ લોનાવલા, માથેરાન ફરી આવીએ..અને આમેય આ બચી બિચારી ઘણીવાર પ્લેનની વાતો કરતી હોય છે. પણ કયારેય બેઠી નથી. તો ભલે એ યે આનંદ માણે. એમ વિચારી બાબુભાઇએ સીધી પ્લેનની ટિકિટ બચીબેનને મોકલી દીધી. અને સમજાવાય તેટલું ફોનમાં સમજાવી યે દીધું. અને અમદાવાદથી મુંબઇ કયાં દૂર હતું ? અને બચીબેન ભલે ગામડાના હતા..પ્લેન જોયું નહોતું..પણ એમ તો પટલાણી હતા..બધે પહોંચી વળે તેમ હતા. તેની તો બાબુભાઇને ખાત્રી હતી જ.
બચીબેન પણ પ્લેનમાં જવાની વાતે હરખાઇ ગયા. ગામડામાં તો કયારેયે ઉંચી ઉદતું પ્લેન પણ જોવા નહોતા પામ્યા..અહીં અમદાવાદ આવી ને કયારેક ઉંચે ઉડતું પ્લેન જોવા મળી જાય ત્યારે બચી બહેન બાળ સહજ કુતુહલથી જોઇ રહેતા.આ આવડાક પ્લેનમાં કેમ બેસાતું હશે…તેની સમજણ તેને કયારેય પડતી નહીં. પણ હજુ સુધી કોઇને પૂછયું નહોતું. કદાચ કોઇ પૂછવાલાયક..ખાતરીબંધ જવાબ આપી શકે તેવું કોઇ દેખાયું નહોતું. નહીંતર બચીબેન કંઇ એમ કોઇને પૂછતાં અચાકય કે શરમાય તેવા નહોતા જ.
બચીબહેન તો પોતાની પ્લેન યાત્રામાટે ઉત્સુક બની ગયા. હવે તો નજરે જ જોઇ લેવાશે. ! કોઇને પૂછવાની જરૂર જ કયાં છે ?
નીકળવાની આગલી રાત્રે બચીબહેન ને ઉંઘ ન આવે એ સ્વાભાવિક જ છે ને ? ઉંઘમાં તો બચીબહેન જાતે પ્લેન ઉડાડતા હતા…!!
વહેલી સવારે ઉઠી બચીબહેન તો નાહી ધોઇને તૈયાર થઇ ગયા. બની ઠનીને સરસ શણગાર સજયા. સરસ મજાનું લગન વખતનું પડેલ લાલચટ્ક હિંગળાક રંગનું ભારેખમ સેલુ પાહેર્યું. પ્લેનમાં કંઇ જેવા તેવા કપડે થોડું જવાય ? કંઇક માભો તો લાગવો જોઇએ ને ? કેંઇ જેવી તેવી વાત થોડી હતી ? વટ તો પડવો જોઇએ ને ? તેમણે તો વાળમાં સરસ મજાનું સુગન્ધીદાર તેલ નાખી કચકચાવી ને અબોડો વાળ્યો. અને તેમાં એક નહીં બે ત્રણ સરસ ગજરા નાખ્યા. હાથમાં ડઝનબંધ બંગડીઓ લાલ ને લીલી રણકી રહી. કપાળે મોટા રૂપિયા જેવો ગોળ ચાંદલો..ને ખભ્ભે જિંદગીમાં પહેલીવાર મોટું પર્સ લટકાવ્યું. પગમાં થોડી ઉંચી એડીના સરસ ચકચકિત ગુલાબી ચપ્પ્પ પહેર્યા. અને બચીબહેન પોતાની જાતને અરીસામાં જોઇ મલકી રહ્યા. વાહ શું માભો !! ઘેરથી દહીં ખાઇ શુકન કરી, ભગવાનને પગે લાગી, ચોઘડિયું જોઇ, ગાય તો પહેલેથી ત્યાં મંગાવી રાખી હતી.. તેના શુકન કરી બાબુભાઇની બધી સૂચના યાદ કરી બચી બહેન તો સીધા પહોંચ્યા એરપોર્ટ પર.
હાથમાં મસમોટી સૂટકેસ ઉપાડી..તેને ખેંચતા બચીબહેન તો ધમાધમ કરતાં સીધા અંદર ઘૂસવા ગયા. ત્યાં કોઇએ સૂચન કર્યું..બહાર પડેલ ટ્રોલી લઇ લેવાનું..પણ બચીબેન ને થયુ6 કે પોતે શું એક બેગ માટે ખર્ચા કયાં કરવા ?
અને બચીબહેન ન એથયું રખેને પ્લેન ઉડી જાય તો ? એટલે જલ્દી જલ્દી અંદર ઘૂસવા ગયા. ત્યાં એક્ષ- રે કરાવવા બેગ મૂકવા કોઇએ સમજાવ્યું. બચીબહેન તો છટકયા. મારી બેગમાં શું છે એ જાણવાની તમારે શું પંચાત ? મારે કંઇ બેગના ફોટા નથી પડાવવા. શું સમજયો ભાઇલા ? પણ ભાઇલો બિચારો એમ કયાંથી સમજે ? તેણે બીજા બધાની બેગો બતાવી બચીબહેન ને માંડ માંડ બેગ આપવા રાજી કર્યા. ને તેમને બીજી તરફ આવી જવા કહ્યું. બચીબહેને તો ત્યાંથી બેગ લીધી..અને પછી કહે..,’મારી બેગનો એક્ષ રે કાઢયો તો ફોટો કયાં ? બહ્કીબેનને એક વાર હોસ્પીટલમાં કઢાવેલ એક્ષ રે યાદ હતો જ. એમ કંઇ કોઇ પટલાણી મૂરખ થોડા બનાવી શકે ?!! કહે, એ વિના હું પૈસા નથી આપવાની ફોટા ના. તમે નમે હજુ ઓળખતા નથી. તમને એમ કે ગામડાના છે તો ચાલશે પણ મને બધી યે ખબર છે હોં. !

પૈસા નથી આપવાના..એ જાણી થોડા શાંત પડયા.એરપોર્ટ પરની ધમાલ જોઇ બચીબહેન થોડા ઘાંઘા તો થઇ ગયા..પણ છતાં પટલાણી એમ કંઇ પૂછતાં અચકાય તેમ તો હતા જ કયાં ? તેમણે તેને જ પૂછયું, “ઠીક તંયે તારું એરોપ્લેન છે કયાં ? મને તો અહીં કંઇ દેખાતું નથી. ‘ એક જણાએ આવી ને તેમને સમજાવ્યું અને સામે કાઉન્ટર બતાવી ત્યાં બેગ આપવા જવા કહ્યું. બચીબહેન વટથી હાથમાં ટિકિટ રાખી ખભ્ભે પર્સ ઝૂલાવતા ને બીજા હાથે બેગ ઢસડતા..(ટ્રોલીના પૈસા લાગે એવું ધારી લેવાથી બેગ ઉંચકીને જ ફરતા હતા.)ફટાફટ કાઉન્ટર પાસે પહોંચ્યા. ટિકિટ ઓ.કે. થતાં તેમણે બચીબેનની બેગ બેલ્ટ પર મૂકવા ઉપાડી.અને..ત્યાં તો બચીબહેન રાડોરાડ..! એલા, મારી બેગ ….!! આ ધોળે દહાડે આવી લૂંટ ! માંડમાંડ બચીબહેનને સમજાવવવો ફરી એક પ્રયત્ન થયો.પણ બચીબહેને તો જીદ પકડી..’ના, મારી બેગ તમે લઇ લો..ને હું ખાલી હાથે પ્લેનમાં જાઉં ? ના રે, એવો વિશ્વાસ આ જમાનામાં કોઇનો ન કરાય. તમે બેગ લઇને ઉપડી જાવ..હું મુંબઇ માં તમને કયાં શોધવા જાઉં? ..મારી બેગ તો મારી હારે જ રે’શે. ‘
‘અરે, આવડી મોટી બેગ પ્લેનમાં અંદર સાથે ન લેવાય. તમે ચિંતા ન કરો..જુઓ, આ બધાની બેગ લઇ જ છીએ ને ? તમે મુંબઇ પહોંચશો એટલે તરત મળી જશે.’ ” તે પ્લેનમાં બેગ લઇ ને ન જવાય ? ’
‘ના, ન જવાય…એ અહીં જ આપી દેવી પડે ‘ ’તી..ઇ બેગ મને પાછી કે’દિ મળે ? હું તો મુંબઇ બે ચાર દાડા જ રે’ વાની. ને કપડાં વિના મારે કરવું શું ? ‘ બચીબહેન ની દલીલનો જવાબ બધાને નાકે દમ આવ્યો. ત્યાં એક સમયપારખુએ કહ્યું,’ માસી, જલ્દી કરો..નહીંતર તમારું પ્લેન ઊડી જશે હોં..! ‘ ઓહ..! ..અને બચીબહેન બેગ મૂકી ભાગ્યા..
આગળ જઇ એકાદ ચક્કર માર્યું..પણ કયાં જવું કંઇ સમજાયું નહીં.તેથી બાજુમાં ઉભેલા એક ભાઇને પૂછયું, ‘ ભઇલા, મારું મુંબઇ નું પ્લેન કયાંય દેખાતું નથી..મરે કયાં જવું ? ઉપડી તો નથી ગયું ને ? ‘ ભઇલો બચીબહેનના સદનશીબે ગુજરાતી હતો. અને બચીબહેન સામે જોઇ બધું સમજી ગયો.અને દયા આવવાથી આ બેનડીને પોતાની પત્નીને સોંપી તેને સાથે રાખવા સમજાવ્યું. ભઇલો પણ મુંબઇ જવાનો છે જાણી બચીબહેનને થોડી શાંતિ થઇ. પેલા બહેન સીકયોરીટી ચેક નો સમય થતાં બચીબહેન ને પોતાની સાથે લઇ ગયા.અને શું કરવું તે સમજાવ્યું. પર્સ હાથમાંથી મૂકવાનું કહેતાં બચીબહેન કંઇક બોલવા જતા હતા..પણ પછી આજુબાજુ બધાને એમ કરતાં જોઇ પોતાને થયું..કે પોતે કંઇક લોચા મારે છે…એરરોપ્લેનમાં આવું બધું જ હોતું હશે..એમ સમજી મૌન રહેવામાં જ સાર છે માની ચૂપ થ ઇ ગયા.અને પછી તો પેલા બહેન જેમ કરે તેમ કરતાં ગયા. અને બેન ની સાથેરહેવામાં જ માલ છે તેમ સમજી ગયા. હજુ બોર્ડીંગને વાર હતી. તેની સાથે સોફા પર બેઠા. પણ હોડા મૂંઝાઇ ગયા હતાં તેથી પછી તો પેલા બહેનને એક મિનિટ પણ રેઢાન મૂકે. પેલ અબહેન બાથરૂમ ગયા તો પોતે પણ તેમની પાછળ ઉપડયા. પેલા બિચારા કંટાળી ગયા. પણ તેમનાથી છૂટા પડવાનો કોઇ ઉપાય બચીબહેન સફળ થોડા થવા દે ? અંતે…બોર્ડીંગનો સમય થતાં અંદર જઇ..બેનને બસમાં ચડતા જોઇ..પોતે યે મૂંઝાઇને તેમની પાછળ ગયા તો ખરા. પણ પછી રહેવાયું નહીં તેથી પૂચી લીધું, ‘ તમે બસમાં જવાના છો મુંબઇ ? મારી પાસે તો પ્લેનની ટિકિટ છે. હું તો નકામી તમારી પાછળ દોડી. ‘ બેન કહ્યું, ‘માસી, ચિંતા ન કરો.. તમારે પ્લેનમાં જ જવાનું છે. જો આ સામે ઉભું તમારું પ્લેન.’ અને હમેશાં ઉપરથી ઉડતું ટચુકડુ લાગતું પ્લેન અહીં જાતે સદેજે નજર સામે જોતાં બચેબહેન ના હરખનો તો પાર ન રહ્યો.તે અહોભાવથી જોઇ રહ્યા.અને બસ ઉભી રહેતાં જ બધાને ધક્કા મારી ઝડપથી નીચે ઉતરી જે સ્ફૂર્તિથી નીચે ઠેકડો માર્યો..ને પ્લેન તરફ દોટ મૂકી.. બધા જોઇ જ રહ્યા. કોઇને કંઇ સમજાયું નહીં કે આખરે થયું શું ? અને બચીબહેન સડસડાટ વટથી પ્લેન તરફ દોડયા. વાજનદાર સેલુ પગમાં આવતાં એકવાર પડયા..પણ ઉત્સાહના અતિરેકમાં બધું અવગણી ને અંદર ઘૂસ્યા.
અને અંદર જતાં ની સાથે જ પહેલી સીટ પર જલ્દી જલ્દી જગ્યા રોકવાના ઇરાદાથી બેસી ગયા. એરહોસ્ટેસે આવી ને તેમને આગળ જવા વિનતિ કરી. બચીબહેને તો ચોખ્ખી ના સુણાવી દીધી. હું પહેલા ચડી છું તો પાછળ કેમ બેસું ? બીઝનેસ કલાસ અને ઇકોનોમી કલાસનો તફાવત સમજાવતાં એરહોસ્ટેસને નાકે દમ આવી ગયો. અંતે તેમને તેમની ટિકિટ નો નંબર બતાવી સમજાવ્યા. અને જગ્યાએ બેસાડી એરહોસ્ટેસે રાહતનો શ્વાસ લીધો.

બારી પાસે સીટ મળતાં બચીબહેન ખુશખુશાલ થઇ ગયા.અને બારી ને ધક્કો મારી ખોલવા ના શુભ કાર્યમાં લાગી ગયા. ન ખૂલતાં એરહોસ્ટેસને બોલાવી, બે’ન જરા, આ બારી ખોલી દો તો..’ કહ્યું. એરહોસ્ટેસ એક મિનિટ મૌન રહી. પછી ધીમું હસતાં તેમણે સમજાવ્યું કે બારી ન ખૂલે. ’ અરે, ન શું ખૂલે ?..જરા જોર કર ને મારી બઇ, આ તો મને આ તમારી બારીયું ખોલતા આવડતું નથી. નહીંતર હમણાં બધીયે બારીયું ખોલી દઉ..ખોલ્યા વિના નીચે જોવું કેમ ? ‘ કહી બચીબહેને તો બારી પર જોર અજમાવ્યું. એરહોસ્ટેસે તેમને સમજાવી લીધું ત્યાં તેને થ્યું કે એકાદ ટેબ્લેટ આજે પોતાને જ લેવી પડશે. આને હેન્ડલ કરતાં કરતાં..અને હજુ તો આને બેલ્ટ બાંધતા સમજાવવાના હતા.!!

બચીબેહેન તો ચોખ્ખું સંભળાવી દીધું, ‘ હું કંઇ નાની કીકલી નથી.. તે પટ્ટા બાંધીને બેસું.. હું તો બરાબર પકડી રાખીશ. તમે ગમે તેટ્લું ઉંચે ઉડાડો તો યે પડીશ નહીં….માટે તમતમારે મારી ચિંતા કર્યા વિના એ ય ને જાવા દો..ઉડાડો જલ્દી જલ્દી… મૂંઝાયેલી એરહોસ્ટેસે અંતે બાજુમાં બેસેલ બધાને બતાવ્યા. અને સમજાવ્યું કે આ નિયમ છે. બધાએ બેલ્ટ તો બાંધવો પડે. એમ કહી બાજુમાં બધા તરફ ઇશારો કર્યો. ’ ઠીક તંયે તું કે’તેમ..’ બચીબહેને જાણે હથિયાર હેઠા મૂકયા.

અને એરહોસ્ટેસે રાહતનો શ્વાસ લઇ ..પોતે જ બચીબહેનને બેલ્ટ બાંધી દીધો. અને અંતે સીટમાં જકડાયેલ બચીબહેન પ્લેનમાં ઉડયા…ને આકળવિકળ આંખે બધું જોતા રહ્યા. ઓહ ! માલીકોર તો સાવ બસ જેવું દેખાય છે !

ક્રમશ:

હસે તેનું ઘર વસે…!!

એકવાર આપણા બાબુભાઇને હાસ્યલેખ લખવાનો ધખારો ઉપડયો.કેમકે તેણે કયાંક વાંચી લીધું હતું કે,”હસે તેનું ઘર વસે”…અને હજુ તેનું ઘર વસ્યું નહોતું!!!તેને થયું કે હું એકાદ મજાનો હાસ્યલેખ લખું તો મારું તો ઠીક પણ મારો લેખ વાંચી ને કેટલાયે હસે અને તો કેટલાયનું ઘર વસી શકે!!!આ યે એક જાતની સમાજસેવા જ થઇ ને?આવા શુભ આશયથી પ્રેરાઇને બાબુભાઇએ તો હાસ્યલેખ લખવાનું નક્કી કરી લીધું.

નક્કી તો કર્યું…પણ….હવે?હવે હાસ્યલેખ લખવો કેમ?કયા વિશય પર લખવો?એ ન સૂઝયું. અંતે થોડી પ્રેરણા મળે માટે થોડા જાણીતા હાસ્યલેખકોના…જેવાકે શ્રી જયોતીન્દ્ર દવે,બકુલ ત્રિપાઠી,અશોક દવે,વિનોદ ભટ્ટ…અને જાણીતા નહીં..છતાં પોતાની જાતને લેખક માનતા એવા નીલમ દોશી…(???)વિગેરે ના હાસ્યલેખકોના પુસ્તકો લઇ આવ્યા….

પણ એ વાંચ્યા પછી તો તેમની મૂંઝવણ ઘટવાને બદલે વધી..તે જે વાંચે તેમાં થાય કે ઓહ!! મારે યે આવું જ કંઇક લખવું હતું…પણ જોને…આ બધું જ પહેલેથી જ આ લોકોએ લખીનાખ્યું છે…લાગે છે બધાએ સંપીને મારી સાથે કાવતરું કર્યું છે.કે પછી હું થોડો મોડો પડયો છું!!!બાબુભાઇ આશાઅને કરૂણાભરી નજરે..હાસ્યના એ બધા પુસ્તકો સામે જોઇ રહ્યા!!
જોકે એમ હિમત હારે તો બાબુભાઇ શાના?ગમે તે થાય….કોઇ વિષય નહીં બચ્યો હોય..તો વિષય વિના પણ હાસ્યલેખ તો લખવો જ.અને હસવાનું લખવામાં વળી વિષય શેના જોઇએ?(તેમને થોડી ખબર હતી કે કદાચ સૌથી અઘરું કામ જ હાસ્ય લેખ લખવાનું છે.)ડગલું ભર્યું કે ના હટવું…નર્મદ જાતે આવી ને જાણે તેને પ્રેરણા આપી ગયો…અને પછી તો રંગમાં આવી ને બાબુભાઇએ નંક્કી હવે તો કરી જ નાખ્યું કે હિમતે મર્દા તો મદદે ખુદા!!!પણ પોતાનો હાસ્યલેખ લખવાનો પ્રોજેકટ પડતો તો ન જ મૂકવો.!!!
અને હાથમાં પેન લઇને તેઓ બેસી ગયા….”યાહોમ કરીને પડો સૌ જીતવા જંગ…”આમેય તેમને ઇશ્વરમાં અખૂટ શ્રધ્ધા હતી જ કે શરૂઆત કરીશ એટલે બાકેનું કામ તો ઇશ્વર આપોઆપ સંભાળી લેશે!!! મા સરસ્વતીની કૃપા નો વરસાદ મારી પર વરસશે અને પોપકોર્ન માંથી ધાણી ફૂટે તેમ મારી અંદરથી આપોઆપ શબ્દો ફૂટશે!!!
અને તેણે શરૂ કર્યું..પહેલા ઉપર મરોડદાર સરસ મજાના અક્ષરો વડે લખ્યું,”શ્રી સવા….અને અંબે માતકી જય!! ”અને પછી તો શબ્દોની ધાણી માંડી ફૂટવા… :નવા વરસે મેં એક સુપરહીટ સંકલ્પ કર્યો છે..ચિંતાઓ કરવાનો સંકલ્પ…આખુ વરસ ધોધમાર ચિંતાઓ કરવાનો…..”
આટ્લું લખ્યું ત્યાં અચાનક ટ્યુબલાઇટ થઇ….મારું હાળુ…આ તો કયાંક વાંચેલ લાગે છે…(બાબુભાઇનું વાંચન આમેય વિશાળ..!!!!.એટલે જલ્દી યાદ ન આવે )અને જરાક યદશક્તિની કસરત કરતાં પેલી ટયુબલાઇટ થઇ ઝળહળ!!! ઓહ!! આ તો હમણાં પેલા અશોક દવે ને વાંચ્યા તેના જ લેખનું આ વાકય છે.પાછો તાજો જ લેખ હતો નહીંતર તો કદાચે ય ચાલી જાત!!!! તેને અશોક દવે ઉપર એવો ગુસ્સો ચડયો….આ અશોક ને યે શું કહેવું?જે મારે લખવું છે તે પહેલેથી લખી ન નાખતો હોય તો!!! મારી સાથે એને શું દુશ્મનાવટ છે..તે આવું કાવતરું ઘડયું?
ધૂન્ધવાતા બાબુભાઇએ મન શાત કરવા ચા નો ઓર્ડર આપ્યો…ચા આવી ત્યાં થયું કે એકલી ચા માં મજા નથી આવતી!આમેય મન એકદમ પ્રફુલ્લિત હોય તો જ હાસ્યલેખ લખી શકાય ને?અરે હા,પોતે જયારે ભજીયા ખાય છે ત્યારે સારા એવા પ્રફુલ્લિત થઇ જાય છે.તેણે ફટાફટ એકાદ કિલો ભજીયાનો ઓર્ડર આપી દીધો..સારા કામમાં વળી ઢીલ શેની? અને તે ગરમાગરમ ભજીયા ખાવા નિરાંતે બેઠા.અને પ્રફુલ્લિત થવાનો ગંભીર પ્રયત્ન કરતા કરતાં એકાદ કલાક નિરાંતે ભજીયા ખાઇ પેટ પર(કે ફાંદ પર)હાથ ફેરવતા ફેરવતા મલકયા.વાહ! હવે કંઇક મુડ જામતો લાગે છે કહ્રો… પણ પચી તેને થયું કે આ બધું તેલવાળું ખાવાથી મોઢુ ભાંગી ગયું છે….આ બે ભજીયા ખાધા…પણ આ આજકાલના ભેળસેળિયા તેલ!!!!લાવ,એકાદ સરસ મજાનું ગુલકંદવાળું પાન મગાવી લઉં..જરી સારું લાગે…..
અને તો હાસ્યલેખ જરા સારી કવોલીટીનો લખાય!! આપણે તો ભઇ એવું કે લખવું તો સારું જ લખવું ભલે થોડી વાર લાગે …પણ ગમે તેવું..જેવું તેવું લખીને વાચકોને માથે મારવું એ યે એક જાતની સૂક્ષ્મ હિંસા જ છે!!! અને પોતાને આવો સરસ સૂક્ષ્મવિચાર સૂઝવા બદલ બાબુભાઇ પોતાની જાત પર જ ખુશ થઇ ગયા!!વાહ!! જોયો આ ભજીયાનો કમાલ!!કેવા સુંદર વિચારો સ્ફૂરે છે!!!મને મારી ખબર જ હોય ને કે શું ખાવાથી હું પ્રફુલ્લિત થઇ શકું છું?

ત્યાં પાન આવ્યું..અને બાબુભાઇએ પાન ખોલીને જોયું ગુલકંદ બરાબર નાખ્યું છે કે નહીં? બધી ચકાસણી પહેલેથી કરી લેવી સારી..ચેતતા નર સદા સુખી!!! વાહ! બાબુભાઇ વાહ!! તેણે પોતાની જાતને શાબાશી આપતા કહ્યું.તેણે તો હળવે હાથે,,હળવે હૈયે..જાણે દુલ્હનનો ઘૂઘટ પહેલી રાત્રે ઉઠાવતા હોય તેવી નજાકતથી પાન ખોલ્યું…પણ ગુલકંદ ને થયું કે મારું આવડું હળહળતું અપમાન!! મારી પર કોઇ શંકા કરે?તે આ અપમાન સહન ન કરી શકયું અને પાનમાંથી સરકીને રિસામણે બેસેલ નવી વહુની જેમ બાબુભાઇ ના ધોળા ઝગ ઝભ્ભા પર બેસી ગયું.અને બાબુભાઇ તેને પકડવા ગયા ત્યાં આખા ઝભ્ભા પર દોડાદોડી કરી મૂકી અને ઝભ્ભો લાલ કંસુબલ રંગે રંગાઇ ગયો. બાબુભાઇ નો પિત્તો છટકયો…!! ગુસ્સામાં ને ગુસ્સામાં પાનવાળો હાથ તેણે પોતાના ઝભ્ભા પર લૂછી નાખ્યો.. લે..લેતો જા….. અને પછી ભાન આવ્તા કે..આ ઝભ્ભો તો પોતાનો જ છે…એટલે કરૂણાસભર નયને ઝભ્ભા સામે જોઇ રહ્યા…
હવે આવા મૂડમાં હાસ્યલેખ થોડો લખી શકાય?બાબુભાઇ ધૂંધવાઇ ગયા.ત્યાં યાદ આવ્યું…લાવ,એકાદ કોલ્ડ્રીંક મંગાવી મનને ઠંડુ કરું…ગમે તે થાય…અજે હાસ્યલેખ લખ્યે જ છૂટકો કરવો છે!!અને મન જરાક ઠંડુ પડે તો જ લખી શકાય ને?
અને આવી થમ્સ અપની એક લિટરની બોટલ!! જરૂર પડે તો વારે ઘડી એ કયાં કોઇ ને દોડાવવા?આમેય બાબુભાઇ પહેલેથી જ દયાળુ તો ખરા જ!! અડધી બોટલ પીધી ત્યાં અચાનક યાદ આવ્યું..ઓહ!! આ તો ભૂલ થઇ ગઇ..આમાંતો કેટલા બેકટેરીયા છે!! હમણાં જ તો છાપામાં વાંચેલ.આ બધી લપમ્માં મગજમાંથી સાવ નીકળી ગયું.બાબુભાઇ મોટો ગુનો કરી નાખ્યો હોય તેમ બાકી બચેલ થમ્સ અપ સામે સજળ નેત્રે જોઇ રહ્યા.નહીંતર પોતે કયારનું નક્કી કરી નાખ્યું હતું કે હવે નો થમ્સ અપ…નો પેપ્સી…હવે નાળિયેર પાણી કે પછી ઘરનું લીંબુ શરબત કે સરસ મજાની ઠંડી છાશ…લસ્સી…એવું જ પીવું..બાકી બધું બંધ!! તેને બદલે….ખેર! હવે ભૂલ થઇ છે તો પ્રાયસ્ચિત તો કરવું જ રહ્યું..લાવ ઉપર એક ઠંડી મજાની લસ્સી પી લઉં!!….અને તેણે એક સરસ મજાની લસ્સીનો ઓર્ડર આપ્યો……!!!

ત્યાં….ત્યાં અચાનક જોગમાયા પ્રગટે તેમ અંદરથી પત્ની ધૂન્ધવાતી 440 ના વોલ્ટની જેમ ભભૂકતી આવી….આ શું માંડયું છે આજે….??? બાબુભાઇ તો પરમ આશ્ર્વર્યથી તેની સામે જોઇ જ રહ્યા…આ આ કોણ?ત્યાં તો પત્નીની એક સિંહગર્જનાથી(સોરી..સિંહણગર્જનાથી)પૂરેપૂરા ભાનમાં આવી ગયા!! ઓહ!! આ તો મારી સહચરી!!! મારી અર્ધાગિની!! અરે,હું તો ઓલરેડી પરણેલો છું!!! મારું ઘર તો વસેલ જ છે!!! મારે તો હાસ્યલેખ લખીને ઘર વસાવાવાની જરૂર જ કયાં છે?અને નવેસરથી વસી સહકવાની કોઇ શકયતા યે નથી…સાક્ષાત ચંડિકા જ મારા ઘરમાં તો વસી ચૂકયા છે ..ને બીજુ કોઇ મારી જેમ દુ:ખી થાય તેવું હું ન જ ઇચ્છુ ને?હં હવે સમજાયું કેમ મા સરસ્વતી મારી પર પ્રસન્ન નહોતા થતા….!!! અને એવું વિચારતા બાબુભાઇ કિલો ભજીયાના ઘેનમાં ત્યાં સોફા પર જ ઢળી પડયા!!!

તેથી હાલ પૂરતો એમનો હાસ્યલેખ લખવાનો પ્રોજેકટ બંધ રાખ્યો છે.ભવિષ્યમાં જરૂર પૂરો થશે!!!!!

તમારે કોઇ ને લખવો હોય તો બાબુભાઇ મદદ કરવા સદા તૈયાર છે!!

નીલમ દોશી.