સંબંધસેતુ..

સંબંધસેતુ..
“ ચપટી તાંદુલ આપી તો જો

સંબંધોની ભ્રમણા તૂટશે.”

આપણામાં કહેવત છે કે “ ડાંગે માર્યા પાણી જુદા ન પડે..” લોહીના સંબંધોમાં પણ ઘણીવાર કડવાશ આવે છે.. વિખવાદ જાગે છે..સંબંધો તૂટતા રહે છે.. આજે સાંપ્રત પરિસ્થિતિમાં તો આ વાતની કોઇને નવાઇ પણ નથી રહી.આવું તો ચાલ્યા કરે.એમ સહજતાથી લેવાય છે. કયારેક જીવનભરના અબોલા સર્જાય છે..તો કયારેક જીવનમાં કોઇ એકાદ પ્રસંગ એવો બની જાય છે કે અબોલા આપમેળે તૂટી જાય છે..અને સંબંધોનો સેતુ ફરી એકવાર સન્ધાઇ જાય છે…કયારેક કોઇ એક પક્ષ જતું કરવાની વૃતિ દાખવીને મન મોટું રાખે ત્યારે સંબંધો જલદીથી તૂટતા નથી..અને તૂટે તો જોડાતા વાર નથી લાગતી.આજે આવી જ કોઇ વાત..

આકાશ અને અરમાન બંને ભાઇઓ વચ્ચે બે ઉમરમાં વરસનો જ તફાવત હતો. બંને સાથે જ ઉછર્યા, સાથે જ રમ્યા ને સાથે જ ભણ્યા.. બંને ભાઇ વચ્ચે સ્નેહની સરિતા સતત વહેતી રહી હતી. પરંતુ લગ્ન પછી સામાન્ય રીતે બને છે તેમ અહીં પણ બંને ભાઇઓની વહુઓને એકબીજા સાથે જામ્યું નહીં. દેરાણી..જેઠાણી વચ્ચે રોજના ઝગડા થવા લાગ્યા. સાસુ, સસરા રહ્યા નહોતા. બંનેના બાળકો પણ લગભગ સરખી ઉમરના હતા..એટલે કામ માટે, બાળકો માટે કે કોઇ પણ નિમિત્તે ઝગડો કરવાનું કારણ મળી રહેતું. આમ પણ ઝગડો કરવો જ હોય તેને વળી કારણોની કયાં ખોટ પડતી હોય છે ? હકીકતે બંનેને વહુઓને સ્વતંત્ર રહેવાના અભરખા હતા. એટલે પોતપોતાના પતિની કાનભંભેરણી ચાલુ રહેતી. અંતે એક દિવસ બંને ભાઇને અલગ થયે જ છૂટકો થયો. ઘર મોટું હતું.. અને બીજું ઘર ભાડે રાખવું આર્થિક રીતે કોઇને પોસાય તેમ નહોતું. એટલે બંને ભાઇ ઉપર, નીચે જ અલગ થયા. નોકરી તો બંનેની જુદી હતી જ. પરંતુ ભાગલા પાડતી વખતે અનેક મન દુ:ખ નાની , નજીવી બાબતે બંને કુટુંબ વચ્ચે થયા.બંનેને બીજાનો જ દોષ દેખાય તે માનવસહજ સ્વભાવ છે. પરિણામે બંને ભાઇઓના મન પણ ખાટા થઇ ગયા..અને એકબીજા સાથે બોલવાનું પણ બંધ થઇ ગયું. એમાં બે વરસ પછી આકાશની બદલી શહેરમાં થઇ. એટલે તે કુટુંબ સાથે શહેરમાં ગયો. પરંતુ જતા પહેલાં તેની પત્ની પોતાના ઉપરના ઘરને તાળું મારવાનું ન ચૂકી. અરમાનની પત્નીને બોલવાનો મોકો મળી ગયો. અને ફરી એકવાર બંને કુટુંબ વચ્ચે બોલાચાલી થઇ. આમ છૂટા પડતી વખતે પણ મીઠાશ જાળવી શકાઇ નહીં..

સમયનું ચક્ર અવિરત ફરતું રહ્યું. બંને ભાઇઓ વચ્ચેના અબોલા અકબંધ હતા. કયારેક કોઇ મારફત એકમેકના સમાચાર મળી રહેતા..એટલું જ.. બાકી પ્રત્યક્ષ રીતે કોઇ સંપર્ક રહ્યો નહોતો.

અરમાનનો દીકરો અનંત હવે કોલેજમાં આવ્યો હતો. અને તેને એ જ શહેરમાં એડમીશન મળ્યું હતું જયાં આકાશ રહેતો હતો. નાના હતા ત્યારે અનંત અને આકાશનો પુત્ર ધવલ બંને સાથે રમ્યા હતા.પણ એ તો શૈશવની વાત. હવે તો વરસોથી એકમેકને જોયા પણ નહોતા..અને એવી કોઇ યાદ પણ નહોતી.

અરમાન દીકરાને હોસ્ટેલમાં મૂકવા શહેરમાં ગયો ત્યારે તેને ભાઇની યાદ તો અચૂક આવી. મળવાનું મન પણ થઇ આવ્યું.કેટલા વરસોથી ભાઇને જોયો નથી..! મનમાં શૈશવના કેટલાયે મીઠા સ્મરણો ઝબકી રહ્યા. હવે ઉમર થતા મેચ્યોરીટી આવી હતી..કેવી ક્ષુલ્લક વાતે બંને ભાઇઓ છૂટા પડી ગયા હતા..એનું ભાન થયું. દીકરાને હોસ્ટેલમાં મૂકીને પાછા ફરતી વખતે ભાઇના ઘર તરફ પગ વળ્યા તો ખરા..પણ અંદર જવાની હિમત ન ચાલી..ભાઇ એમ જ વિચારશે કે હવે દીકરાને આ શહેરમાં ભણવા મૂકયો છે..એટલે ગરજ પડી..તેથી મળવા આવ્યો.બાકી અત્યાર સુધી કોઇ દિવસ એક ફોન પણ કર્યો ? પોતે આકાશથી મોટો હતો..પણ નાનાભાઇના કયારેય સમાચાર પણ નહોતા પૂછયા..હવે આજે શું મોઢું લઇને મળવા જાય ?

અને તેથી ઇચ્છા છતાં ભાઇને મળ્યા સિવાય જ પાછો ફરી ગયો. દીકરાને શહેરમાં ભણવા મૂકયો એટલે કોલેજના અને હોસ્ટેલના ખર્ચા કાઢવામાં તકલીફ તો પડતી હતી . કલાર્કની સામાન્ય નોકરીમાં બે છેડા ભેગા કરવા સહેલા તો નહોતા જ..પાછળ બીજો દીકરો પણ તૈયાર જ હતો. બે વરસ પછી તેને પણ ભણવા તો મોકલવો જ પડશે ને ? બંને દીકરાઓ ખર્ચો કાઢતા નાકે દમ આવી જવાનો છે એ વાતથી તે અજાણ થોડો જ હોઇ શકે ? પણ સંતાનના ભાવિનો સવાલ હોય ત્યારે એ બધું તો કર્યે જ છૂટકોને ? સારા ભવિષ્યની આશાએ..કાલની આશાએ માનવી દોડતો રહે છે. એ ન્યાયે અરમાન પણ દોડતો હતો.
જોકે નાનાભાઇ..આકાશને સારી નોકરી હતી. આર્થિક રીતે તે સધ્ધર હતો અરમાનને મનમાં ઘણી વખત અફસોસ થતો કે કાશ ! ભાઇ સાથે બગાડયું ન હોત તો આજે સંબંધો કામ લાગત.. હવે તો તેની પત્નીને પણ એ સમજ આવી હતી..પરંતુ એ બધું “ જબ ચિડિયા ચુગ ગઇ ખેત “ પછીના પસ્તાવા જેવું હતું. જીવનના કેટલાક સત્યો સમજાય ત્યારે બહું મોડું થઇ જતું હોય છે.

પણ તેના પરમ આશ્ર્વર્ય વચ્ચે બે મહિના પછી અચાનક તેના પુત્રનો ફોન આવ્યો.

‘ પપ્પા મારે ખાસ કામ છે. કોલેજમાં તમને બોલાવ્યા છે. એક દિવસ માટે પણ આવી જાવ..’ અરમાન ગભરાયો.. શું થયું હશે ?

‘ બેટા..કંઇ ચિંતા જેવું તો નથીને ? પૈસાની કોઇ જરૂર છે ? તો એ પ્રમાણે લેતો આવું..

‘ ના..પપ્પા પૈસાની તો હમણાં જરૂર નથી. હા. થોડી મીઠાઇ જરૂર લેતા આવજો.. થોડી નહીં ..ઝાઝી બધી..અહીં હોસ્ટેલમાં કંઇ એકલા એકલા ન ખાઇ શકાય.. અને હા..મમ્મીની હાથની સુખડી તો ભૂલતા જ નહીં.. મને બહું યાદ આવે છે. તમને તેડવા હું સ્ટેશને આવીશ.. ‘ છોકરાને ઘર યાદ આવ્યું લાગે છે..હજુ નવુંસવું છે ને ? ઘરથી પહેલેવાર દૂર ગયો છે..યાદ તો આવે જ ને ?

સુખડી અને મીઠાઇ લઇ તે શહેરમાં પહોંચ્યો. બસમાંથી ઉતરતા જ દીકરો
દેખાયો.

‘ બેટા, તેં ધક્કો ન ખાધો હોત તો પણ ચાલત. હોસ્ટેલ તો મારી જોયેલી જ છે ને ? હું પહોંચી જાત.
‘ પપ્પા, મેં હવે હોસ્ટેલ બદલાવી છે.. એટલે જ લેવા આવ્યો.’
.
‘ હોસ્ટેલ બદલાવી ? પણ કેમ ? કોઇ પ્રોબ્લેમ હતો ?

‘ હા..પપ્પા બધું નિરાંતે કહું છું.. પહેલા પહોંચવા તો દો..’

અને થોડીવારમાં રીક્ષા સાગરના ઘર પાસે આવીને ઉભી..

‘ અનંત, આ આપણે કયાં આવ્યા ?

‘ કયાં શું ? મારા કાકાને ઘેર..જુઓ આ ઉભા કાકા..તમારી રાહ જોતા..

અરમાનની નજર સામે ગઇ..દરવાજા પાસે જ આકાશ ઉભો હતો..કદાચ તેની પ્રતીક્ષામાં જ..
અરમાનને કશું સમજાયું ખચકાતે પગલે તે આગળ વધ્યો.. ત્યાં આકાશ નજીક આવ્યો અને ભાઇને ભેટી પડયો..

શું બોલવું તે ઘડીભર કોઇને સમજાયું નહીં.. બંનેના અંતર ભીના ભીના..
બંને અંદર ગયા..ત્યાં આકાશની પત્ની આવીને તેને પગે લાગી ..ત્યારે તેને આશીર્વાદ આપતા તો અરમાનની આંખો ધોધમાર વરસી પડી.

‘ ભાઇ, આપણે આપણા છોકરાઓને વારસામાં આપણા અબોલા નથી આપવા.. આપણા બે વચ્ચે જે થયું તે આ દીકરાઓનો એમાં કોઇ વાંક નથી. અને મારું ઘર ગામમાં હોય ને અનંત હોસ્ટેલમાં રહે..? હું એવો બધો ખરાબ છું કે તું દીકરાને હોસ્ટેલમાં મૂકીને ચૂપચાપ ચાલ્યો ગયો ? મને તો પાછળથી ખબર પડી..ને દીકરાને હું ઘેર લઇ આવ્યો..
બંને ભાઇ ફરી એકવાર ભેટીને રડી ઉઠયા.. આનંદના આંસુથી ઘર છલકાઇ રહ્યું.

પપ્પા.. મમ્મીના હાથની સુખડી કાકી યાદ કરતા હતા.. તમે લાવ્યા છો ને ? અને મારા ભાઇ ધવલને મીઠાઇ બહું ભાવે છે.. આકાશના દીકરાને બતાવતા અનંત બોલ્યો..

અરમાને જલદી જલદી મીઠાઇનું બોક્ષ અને સુખડીનો ડબ્બો આગળ કર્યા.. એ મીઠાશમાં વરસોની કટુતા ધોવાઇ ચૂકી હતી..અરમાન ભાઇના દીકરા ધવલને ભેટી રહ્યો.

અને ફરી એકવાર સંબંધો પાંગરી ઉઠયા. સમજણના સેતુમાં સઘળી ગિલા શિકવા અદ્ર્શ્ય બની રહી.. અને ડાંગે માર્યા પાણી જુદા ન પડયા.. લોહીનો સાદ આને જ કહેતા હશે ?

શીર્ષક પંક્તિ..જગદીપ નાણાવટી..
( સ્ત્રીમાં પ્રકાશિત થતી નિયમિત કોલમ )